Zoveel mogelijk vervangen van oplosmiddelhoudende inkten en lakken

Beschrijving

Een aantal drukprocessen (flexo, diepdruk en zeefdruk) maken nog geregeld gebruik van solventgebaseerde inkten en lakken. Deze inkten bevatten doorgaans een hoog gehalte aan VOS (ca. 40-70%). Voor een aantal toepassingen is het echter mogelijk om deze inkten te vervangen door inkten met een lager VOS-gehalte. Er kunnen voornamelijk twee types worden onderscheiden: watergebaseerde en UV-inkten. Voor bepaalde toepassingen blijft het echter noodzakelijk om solventgebaseerde inkten te gebruiken, bv. hechting, slijtvastheid op bepaalde soorten kunststoffen, glas, metaal, keramiek.

Het vervangen door watergebaseerde inkten en lakken zal de (diffuse) VOS-emissies doen afnemen. Verpakkingsdrukkerijen zijn echter vaak uitgerust met systemen om de VOS-emissies na te behandelen (zie 4.2.15). In dit geval zal de invloed van watergedragen inkten beperkt zijn. Een nabehandeling wordt echter overbodig bij watergedragen inkten. De hoeveelheid energie die nodig is om watergebaseerde inkten te drogen is in het algemeen hoger in vergelijking met solventgebaseerde inkten. Er is echter geen energie vereist voor een naverbrander.

In tegenstelling tot watergedragen inkten bevatten UV-inkten helemaal geen solventen. UV-inkten drogen wel op een totaal verschillende manier, namelijk door bestraling met UV-licht hardt deze inkt onmiddellijk uit (polymerisatie van de aanwezige monomeren). Het gebruik van UV-inkten elimineert dus de VOS-emissies maar kan wel tot een hoger energieverbruik leiden. Er is echter geen energie vereist voor een naverbrander. Bovendien wordt er door de straling in geringe mate ozon gevormd. Deze ozon moet onmiddellijk naar buiten afgevoerd kunnen worden. Bij UV-drogers dient vermeden te worden dat UV-straling uittreedt. Bij risico van uittredend licht dienen de ogen beschermd te worden tegen de straling.

Voor specifieke toepassingen en voor kleine en middelgrote oplagen kunnen andere druktechnieken (bv. digitaal drukken), waarbij geen gebruik wordt gemaakt van solventgebaseerde inkten, mogelijk een oplossing bieden. De toepassing hiervan is echter sterk afhankelijk van de bedrijfssituatie en dient steeds op bedrijfsniveau te worden bepaald.

Voor digitaal drukken op groot formaat werd er recent een nieuwe technologie ontwikkeld: het drukken met latex-inkten. Deze Latex technologie laat toe om op een ecologische wijze drukwerk voor buitengebruik te produceren, bv. posters, belettering van voertuigen, textiel, backlits of banners. De latex-inkten zijn watergebaseerd en bevatten geen VOS. Het drukwerk komt bovendien volledig droog uit de pers en kan dadelijk gelamineerd en gebruikt worden.

Toepasbaarheid

Watergebaseerde inkten kunnen succesvol worden toegepast wanneer er gedrukt wordt op de meeste soorten papier of op eenvoudige plastic verpakkingen (bv. winkelzakjes of vuilzakken). In het geval van verpakkingen van een hogere kwaliteit behalen watergebaseerde inkten nog niet altijd hetzelfde resultaat als solventgebaseerde inkten.

UV-inkten kunnen bij zowel flexo, diepdruk, zeefdruk als digitaal drukken gebruikt worden voor steeds meer toepassingen, bv. op papier en karton, kunststoffen, hout, metalen.

Overschakelen naar een van beide soorten inkten kan echter niet zomaar gebeuren. Het kan namelijk ook een invloed hebben op de voorbehandeling van de drukdragers en op het reinigen van de drukvormen en drukpersen. In het geval van UV-inkten moet er ook een geschikte droger aanwezig zijn. Voor meer informatie over deze systemen, wordt er verwezen naar WAGG (2011).

Milieuaspecten

Het voordeel van zowel watergebaseerde als UV-inkten en lakken ten opzichte van solventgebaseerde producten is de reductie van VOS-emissies. Het gebruik van watergebaseerde inkten geeft wel aanleiding tot een afvalwaterstroom bij het spoelen. UV-inkten zijn moeilijker te reinigen en de droging ervan verbruikt energie en veroorzaakt ozonvorming. Het energieverbruik voor een naverbrander wordt echter wel vermeden.

Financiële aspecten

De omschakeling naar watergebaseerde of UV-inkten betekent een aanpassing van het proces waardoor dit tijdelijk minder efficiënt verloopt en vereist tijdelijk hoge investeringskosten. Als de kwaliteit van het drukwerk behouden blijft, dan kunnen er met watergebaseerde inkten behoorlijke kosten bespaard worden. Voor nieuwe installaties zijn de investeringskosten van een watergebaseerde bedrukking ongeveer even groot als deze voor conventionele inkten.

De droogsystemen voor UV-inkten betekenen een aanzienlijke investering (ca. 40.000 euro per machine). De kostprijs voor de UV-inkten kan tot 3-4 keer hoger zijn dan deze van solventgebaseerde inkten (leveranciersinfo). Maar kosten kunnen bespaard worden doordat door de korte droogtijd het drukwerk onmiddellijk kan verwerkt worden en er minder schade optreedt bij het nabewerkingen op de inktlaag. Doordat naverbranding vermeden wordt, zijn er geen kosten voor investering in een naverbrander (bij nieuwe installaties) en worden kosten voor energieverbruik door de naverbrander vermeden.