Hout verduurzaamd met anorganische (koper)zouten voldoende (laten) fixeren

Proces(sen)

Houtverduurzamingsmiddelen: nabehandelen van verduurzaamd hout (inclusief natuurlijke fixatie)

Beschrijving

Vers verduurzaamd hout met anorganische zouten moet een ‘fixatiestap’ ondergaan om de aanwezige zouten op chemische wijze in de houtmatrix te fixeren, zodat het gehalte aan uitloogbare bestanddelen tot een minimum wordt herleid. Dit is mogelijk door een voldoende lange natuurlijke fixatie of door een versnelde fixatie (stoom- of warmmeluchtfixatie).

Zoals hierboven reeds aangegeven zijn er 3 diverse fixatietechnieken mogelijk, afhankelijk van de behandelingstemperatuur:

• Natuurlijke fixatie: Het (vers) behandelde hout wordt opgeslagen zonder verdere verhandeling. Het proces voltrekt zich bij omgevingstemperatuur. De duur van deze fase bedraagt voor vrijwel alle zouten 2 tot 6 weken, afhankelijk van de werkzame stoffen en van het seizoen (zomer- of wintertemperaturen).
• Stoomfixatie: Fixatie met behulp van (geïnjecteerde) stoom gebeurt steeds in een autoclaaf, waarbij gedurende een aantal uur, naargelang de houtsoort, temperaturen van 60 à 80°C worden aangehouden; processturing is mogelijk. Het proces beoogt eenzelfde eindstadium als de natuurlijke fixatie, vertaald in een minimaal uitloogbaar product. In vergelijking met de natuurlijke fixatie is bij stoomfixatie de fixatietijd veel korter door de verhoogde temperatuur. Er zijn twee uitvoeringsvormen te onderscheiden. Een eerste uitvoeringsvorm is deze waarbij de fixeerketel naast de impregneerinstallatie staat opgesteld, en waarbij tussentijds vervoer van de ene naar de andere ketel moet geschieden. Een tweede uitvoeringsvorm is deze waarbij een type autoclaaf wordt ingezet die beide processen integreert. de mogelijkheden van het sturen van het fixatieproces.
• Warmeluchtfixatie wordt voor wat het temperatuur-tijd schema betreft, gesitueerd tussen de natuurlijke fixatie en de stoomfixatie. De warmelucht- of klimaatkamerfixatie gebeurt door sturing van de temperatuur (30 à 40°C) en de luchtvochtigheid (65 à 75 %), en loopt over een periode van enkele dagen.

Hout dat met anorganische zouten gedompeld, gedrenkt of geïmpregneerd is, ondergaat een minimale conditionering/fixatieduur (natuurlijke fixatie), tenzij een versneld fixatieproces zoals stoomfixatie werd toegepast. Het betreft minimaal een aantal weken, afhankelijk van het seizoen (winter- of zomertemperaturen). De exploitant beschikt hiervoor over een procedure die de fixatieduur bepaalt, rekening houdende met de omgevingstemperatuur (zomer- of wintertemperatuur), het gebruikte houtverduurzamingsmiddel, de temperatuur tijdens het proces en de nabehandeling,  de luchtvochtigheid, de houtsoort en het vochtgehalte van het hout. De fixatietijd loopt ten einde bij het verlopen van de periode vermeldin de fixatieprocedure. Het respecteren van deze vooropgestelde periode is voldoende om te besluiten dat de fixatie is voltooid.

Ontwikkelingsstadium

Natuurlijke fixatie, stoomfixatie en warmtluchtfixatie zijn bewezen technieken.

Toepasbaarheid

Natuurlijke fixatie is een bijzonder eenvoudig proces, waardoor het toepasbaar is voor elke verduurzamer, groot of klein. De beperkende factor is de benodigde terreinoppervlakte.

Voor stoomfixatie en warmeluchtfixatie zijn er geen noemenswaardige beperkingen.

Voor- en nadelen milieu

• Natuurlijke fixatie:
  Het milieuvoordeel van natuurlijke fixatie t.o.v. versnelde fixatie (stoom- en warmeluchtfixatie) bestaat erin dat natuurlijke fixatie geen energie vereist.

  Het milieunadeel van natuurlijke fixatie is dat tijdens de fixatieperiode (opslag) de ‘verduurzamingszouten’ kunnen uitlogen naar bodem (en water). Deze uitloging kan vermeden (beperkt) worden door:

  • De opslag onder afdak (afgeschermd van hemelwater) en op verharde ondergrond te laten gebeuren (zie: maatregel: ‘Bouwen van overkappingen over de plaats waar het eigenlijke verduurzamingsproces en het nabehandelingsproces gebeurt’ en ‘Gepaste maatregelen treffen ter voorkoming en beperking van bodem- en grondwaterverontreiniging’).
  • De voorgeschreven fixatieduur te respecteren, zoals vermeld op het ATG-certificaat.
     
• Stoomfixatie:
  Het milieuvoordeel bij stoomfixatie is het droge houtoppervlak bekomen na behandeling, waardoor een mogelijke uitloging van de ‘zouten’ naar bodem (en water) minimaal is.

  Het grootste milieunadeel van stoomfixatie is het energieverbruik. Verder treedt ook in zekere mate waterverontreiniging op. Dit water wordt echter meestal gerecupereerd.
   

• Warmeluchtfixatie:
  Het milieuvoordeel bij warmeluchtfixatie is, net als bij stoomfixatie, het droge houtoppervlak bekomen na behandeling, waardoor een mogelijke uitloging van de ‘zouten’ (naar bodem en water) minimaal is.

  Het grootste milieunadeel van warmeluchtfixatie is het energieverbruik (lager dan bij stoomfixatie). Verder treedt ook in zekere mate waterverontreiniging op. Dit water wordt ook hier meestal gerecupereerd.

Opmerking:

Stoomfixatie en warmeluchtfixatie bieden uit oogpunt van het eindproduct niet echt een milieuvoordeel t.o.v. natuurlijke fixatie, enkel is in dit geval het proces beter beheersbaar.

Financiële aspecten

Investeringskosten:

• Natuurlijke fixatie:
  Is een weinig kapitaalintensief proces.
• Stoomfixatie:
  Hoge kostprijs van de fixeerketel. Deze kost moet afgewogen worden tegen de hogere doorstroomsnelheid en korte leveringstijden.
• Warmeluchtfixatie:
  Is relatief weinig kapitaalintensief. De investeringen liggen vaak tussen deze van natuurlijke fixatie en stoomfixatie in. De klimaatkamer dient voorzien te zijn van processturing om de eisen van temperatuur en luchtvochtigheid te kunnen waarborgen.

Indien de benodigde terreinoppervlakte of de leveringstijden een beperkte factor vormen, kan geopteerd worden voor een versnelde fixatie.

Voor- en nadelen milieu

Voorkoming/beperking van bodem- en grondwaterverontreiniging.

Financiële aspecten

Investeringskosten: n.v.t.