Definities en inventarisatie van erfsappen

Het doel van deze paragraaf is om de definities van de termen gebruikt in deze studie te definiëren. Daarnaast worden alle relevante erfsappen opgelijst die kunnen vrijkomen op het erf/bedrijfsterrein bij processen in de landbouwbedrijven en de covergistingsinstallaties die mogelijks kunnen leiden tot de verontreiniging van oppervlaktewater en/of bodem.

• In deze studie wordt onder erfsappen verstaan: het bedrijfsafvalwater dat ontstaat

1. bij de rechtstreekse afstroming van perssappen en percolaatwater vanop het erf/bedrijfsterrein;
2. zodra hemelwater op het erf/bedrijfsterrein in contact komt met organisch materiaal zoals voeder(resten), mest(resten), organisch-biologische afvalstoffen (OBA), perssappen, percolaatwater of
3. bij reinigings- en spoelactiviteiten.

Het geheel van deze erfsappen dient beschouwd te worden als bedrijfsafvalwater dat niet (ongezuiverd) mag geloosd worden, tenzij uitdrukkelijk vergund in het geldende normenkader.

• Silosappen: erfsappen die gevormd kunnen worden bij de opslag van organisch materiaal zoals voeder- en energiegewassen en/of biomassa(rest)stromen. Afhankelijk van de herkomst of oorzaak van deze erfsappen kunnen silosappen onderverdeeld worden in perssappen, percolaatwater en verontreinigd run-off water:
  • Perssappen: sappen die vrijkomen bij het samenpersen, de opslag en de bewaring van organisch materiaal. De hoeveelheid perssappen wordt hoofdzakelijk bepaald door de condities bij het inkuilen en de aanwezigheid van broei tijdens bewaring;
  • Percolaatwater: hemelwater dat in de opslag van organisch materiaal insijpelt en op deze manier zorgt voor het uitlogen van nutriënten uit het opgeslagen materiaal;
  • Verontreinigd run-off water: hemelwater dat afstroomt van oppervlaktes, met name verharding, kuilplaat of oppervlak van de opslagplaats op het erf/bedrijfsterrein, die verontreinigd zijn met organisch materiaal. Dit leidt tot de verontreiniging van het afstromende hemelwater waardoor deze beschouwd wordt als bedrijfsafvalwater. Het verontreinigd run-off water sleept vooral in het begin van een neerslagperiode een grote vuilvracht mee (first-flush). Het verontreinigd run-off water kan opgedeeld worden in twee fracties, namelijk de first-flush en de (overige) verdunde fractie.
  • (niet-vervuild) Run-off water: niet-verontreinigd hemelwater dat afstroomt van de lege en propere oppervlaktes, met name verharding, kuilplaat of oppervlak van de opslagplaats op het erf/bedrijfsterrein;

Daarnaast hanteren we in deze studie ook de termen spoelwater en reinigingswater:

• Reinigingswater: bedrijfsafvalwater dat ontstaat bij reinigingsactiviteiten. Hiermee bedoelen we het verwijderen van vuil van verhardingen, vloeroppervlakken of oppervlakken van machines en installaties. De hieruit ontstane reinigingswaterstromen kunnen mestdeeltjes bevatten indien deze aanwezig zijn op te reinigen oppervlakken, naast evt. ander organisch materiaal, gewasbeschermingsmiddelen of biociden, resten van reinigingsmiddelen, olie, vet of slib.

• Spoelwater: bedrijfsafvalwater dat ontstaat bij spoelactiviteiten. Hiermee bedoelen we het spoelen met water en evt. chemicaliën aan de hand van gesloten systemen van installaties zoals bijvoorbeeld een melkinstallatie en een melkkoeltank. Er kan een onderscheid gemaakt worden tussen drie fracties: voor-, hoofd- en naspoelwater. Het voorspoelwater kent vaak de hoogste vervuilingsgraad, terwijl het hoofd- en naspoelwater vaak nog belasting kunnen vertonen door de gebruikte chemicaliën. Het onderscheid tussen de drie spoelwaterstromen kan in de praktijk niet altijd duidelijk gemaakt worden en is afhankelijk van de specifieke situatie en installatie. We gaan er in deze studie vanuit dat het spoelwater geen mestdeeltjes bevat.

In de studie wordt ook de term mestsappen aangehaald:

• Mestsappen duidt op de sappen die vrijkomen uit (mengsels van strooisel en) mest, bv. ter hoogte van kalverboxen.

Tabel 5 in paragraaf 2.4.1 geeft een overzicht van de definities in VLAREM II van enkele relevante termen voor deze BBT-studie.

Tabel 8 geeft een overzicht van de geïnventariseerde erfsappen op het erf/bedrijfsterrein in landbouwbedrijven en covergistingsinstallaties. Hierbij wordt een inschatting gemaakt van de hoeveelheid, vervuilingsgraad en de kans op de aanwezigheid van mestdeeltjes van deze erfsappen.

Noot:

Deze inschattingen zijn gebaseerd op de verzamelde informatie uit de literatuur en inschattingen door experten in het begeleidingscomité. Hierbij worden hoeveelheden weergegeven die op een gemiddeld bedrijf kunnen voorkomen, maar niet noodzakelijk in die volledige hoeveelheid afstromen vanop het erf/bedrijfsterrein. Bepaalde afvalwaterstromen zijn moeilijk afzonderlijk te bestuderen. In het geval dat er (nog) geen concrete data beschikbaar zijn, wordt een vraagteken in Tabel 8vermeld. Deze informatie dient echter met de nodige omzichtigheid geïnterpreteerd te worden.

Tabel 8: Inventarisatie van potentieel vrijkomende erfsappen op het erf/bedrijfsterrein in landbouwbedrijven en covergistingsinstallaties

*Afhankelijk van graad waarmee de lege kuilplaat, oppervlakte opslagplaatsen en verhardingen veegschoon worden gehouden.

Het is de bedoeling om verder in deze studie te focussen op die stromen met het grootste risico op milieuverontreiniging omwille van bv. samenstelling of hoeveelheid.