Flexibel ruimtegebruik en modulaire opbouw
Beschrijving
Bij ontwerp van een laboratoriumruimte kan men werken met een modulaire opbouw of indeling van de ruimte. Dit laat toe om de ruimte in de toekomst snel een andere functie te geven en flexibel te kunnen omgaan met toekomstige noden en vragen.
Flexibel gebouw: indeling in ruimten kan zodanig aangepakt worden dat deze in de toekomst snel een andere bestemming kunnen krijgen. Een voorbeeld kan zijn om de werkruimtes (de werkbanken) af te scheiden van de schrijfzones kantoorruimtes.
Flexibel meubilair, flexibiliteit van de infrastructuur: zo kunnen ventilatievoorzieningen aangebracht worden zodanig dat toekomstige uitbreiding van het labo eenvoudig kan worden opgevangen en de ventilatie op het bestaande systeem kan worden aangesloten (ringsysteem). Een wildgroei van ventilatiebuizen kan zo vermeden worden. Ook de elektrische kabels en deze van de telefonie en data kunnen zo centraal mogelijk en gegroepeerd in goed bereikbare ‘kasten’ worden aangelegd zodat toekomstig onderhoud en/of aanvullingen/veranderingen snel uitgevoerd kunnen worden. Internet en intern netwerk kunnen draadloos uitgevoerd worden.
Voorbeeld: De Meander, een flexibel laboratorium van de universiteit Twente, Nederland De Meander is een nieuwbouwproject dat is gerealiseerd in het kader van een meerjarige reeks van renovatie- en nieuwbouwprojecten op de campus van de Universiteit Twente (UT). Het laboratorium is een verzamelgebouw voor de onderzoeksgroepen van een diversiteit aan vakgroepen. Onderdeel van de ontwerpopgave was het behoud van zoveel mogelijk van de monumentale eiken op de locatie, daarom "slingert" het gebouw zich om enkele boomgroepen heen. Deze meanderende vorm bleek ook het meest geschikt om de combinatie van ondiepe kantoren en diepe laboratoria in onder te brengen. De wens van de opdrachtgever was een flexibel concept. Vanwege de financiën is er echter tijdens het ontwerptraject voor gekozen om de luchtkanalen op maat te projecteren. Toen het project reeds in uitvoering was, besloot de raad van bestuur van de UT, dat er een aantal vakgroepen moest verdwijnen. Dit had tot gevolg dat bijna de helft van de laboratoria leeg opgeleverd zouden worden, waarbij nog niet bekend was welke vakgroepen er in gehuisvest zouden worden. Aanbrengen en (nog erger) wijzigen van grote luchtkanalen in de verticale hoofdtracés en in de kanalen in de technische ruimte zou tot ernstige hinder en logistieke problemen leiden in een gebouw dat reeds bij laboratoriummedewerkers en studenten in gebruik is. Daarom is direct na bekend worden van het besluit van de raad van bestuur samen met de installateur bekeken of het uitvoerbaar was om de hoofdkanalen te standaardiseren op een grotere maat, zodanig dat in het gebouw bijna elk type laboratoriumruimte gerealiseerd zou kunnen worden. Dit bleek mogelijk tegen aanvaardbare meerkosten (slechts ca. 0,8% van de totale investering van het hele gebouw). Bij de realisatie van de huisvesting van de vakgroepen, die na de oplevering is gedaan, is gebleken dat deze beslissing een zeer verstandige is geweest: De overlast van de bouwactiviteiten in de gebruiksfase van het gebouw zijn beperkt en geven geen grote hinder op voor de reeds gehuisveste vakgroepen. De gerealiseerde flexibiliteit in de luchtbehandeling is natuurlijk blijvend. Aanpassingen in de ventilatie kunnen nu ook in de toekomst zonder grote overlast gerealiseerd worden.
De Meander, laboratoriumgebouw universiteit Twente (foto: www.bosdakbedekkingen.nl) |
Toepasbaarheid
Kleine aanpassingen kunnen door de hele sector worden doorgevoerd. Grote reorganisaties of herindelingen kunnen enkel gebeuren bij het ontwerp van een nieuw gebouw of zeer grondige renovatieprojecten.
Milieuvoordeel
Minder energie- en materialenverbruik bij herbestemming van de ruimten omdat de voorzieningen grotendeels aanwezig blijven.
Financiële aspecten
Afhankelijk van het ontwerp is er een meerkost bij nieuwbouw. Dit kan als investering gezien worden en zal renderen bij herbestemming van verschillende ruimten na verloop van tijd.
| Milieuvriendelijke techniek | Technische aspecten | Milieuaspecten | BBT | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bewezen | Interne veiligheid | Kwaliteit | Globaal - technisch | Waterverbruik | Afvalwater | Lucht | Afval | Energie - elektriciteitsverbruik | Chemicaliën | Globaal - milieu | Economisch | ||
| Flexibel ruimtegebruik en modulaire opbouw | + | 0 | 0 | + | 0 | 0 | 0 | 0 | + | 0 | + | +/-/-- | vgtg 1 |
- Legende
- ++Zeer positief effect
- +Positief effect
- +/-Enerzijds negatief, anderzijds positief effect
- +/--Enerzijds zeer negatief, anderzijds positief effect
- +/-/--Positief, negatief of zeer negatief effect
- -/0Mogelijk negatief effect
- -Negatief effect
1 BBT voor bestaande gebouwen indien dit technisch haalbaar is en indien de infrastructuur dit toelaat. Voor nieuwbouw of grondige renovatie is dit steeds BBT.