Grafische sector
Het BBT-kenniscentrum, opgericht in opdracht van de Vlaamse Regering bij VITO, heeft tot taak het inventariseren, verwerken en verspreiden van informatie rond milieuvriendelijke technieken. Tevens moet het centrum de Vlaamse overheid adviseren bij het concreet maken van het begrip Beste Beschikbare Technieken (BBT). In dit rapport worden de BBT voor de grafische sector in kaart gebracht.
Deze BBT-studie is een herziening van de in 1998 gepubliceerde studie ‘Beste Beschikbare Technieken (BBT) voor de Grafische Sector’ (Derden et al., 1998). Bij de herziening werden de gegevens van de studie uit 1998 waar nodig aangevuld en geactualiseerd. Tevens werd bekeken in hoeverre de technieken die destijds als BBT werden geselecteerd, inmiddels geïmplementeerd zijn, en of er ondertussen nieuwe technieken beschikbaar zijn. Op basis van deze actualisatie werden de BBT-conclusies aangepast aan de huidige economische toestand van de sector en aan de huidige stand der techniek.
De grafische sector omvat alle bedrijven die één of meerdere activiteiten uitvoeren van beeld- en tekstcreatie, drukken op om het even welk materiaal, afwerking van het drukwerk en alle reproductie- en dupliceringsactiviteiten van audiovisuele communicatie (Febelgra). Hoewel deze BBT-studie de grafische sector behandelt, ligt de nadruk voornamelijk op de verschillende druktechnieken die in deze sector worden toegepast. Het bedrukken inclusief het voorbereiden en afwerken van het drukwerk zijn de voornaamste activiteiten die hier worden beschouwd. Onder bedrukken verstaan we het reproduceren van tekst of afbeeldingen met behulp van inkt op ongeacht welk soort oppervlak (bv. papier, karton, kunststof, textiel). Gezien de grote waaier aan bedrukte oppervlakken vallen sommige druktechnieken eveneens onder de scope van andere BBT-studies, waaronder de BBT-studies kunststofverwerkende nijverheid en textiel. Daarom ligt de nadruk in deze BBT-studie voornamelijk op de typische grafische druktechnieken voor het bedrukken van papier en karton, inclusief lakken en lamineren. De druktechnieken die in deze studie aan bod komen, zijn offset (vellenoffset, coldset en heatset), diepdruk of helio, flexo, zeefdruk en digitale druktechnieken.
In de grafische sector zijn in de laatste jaren heel wat inspanningen gedaan om afvalstromen te reduceren en om afvalproducten opnieuw in de productieketen in te schakelen. Zo worden gerecycleerde papiervezels steeds meer gebruikt bij de productie van papier. Nieuwe technieken laten toe om de schadelijke stoffen in afvalwater te verminderen en in bepaalde gevallen geen afvalwater meer te produceren. Door het gebruik van andere reinigingsmiddelen en types van inkten is ook de uitstoot van vluchtige organische stoffen (VOS) afgenomen. De belangrijkste afvalstromen en bronnen van emissies in de sector zijn papierafval, inktafval, uitstoot van VOS en afvalwater afkomstig van het reinigen en het spoelen van drukvormen, vochtwater- en inktreservoirs en de rollen in de drukpersen.
Om deze milieuaspecten te reduceren, werden er in deze BBT-studie 50 milieuvriendelijke technieken geanalyseerd. Er werden 27 technieken als BBT geëvalueerd en 22 als BBT van geval tot geval. Slechts één techniek werd niet weerhouden als BBT (waterloze offset).
Op basis van deze BBT-evaluatie werden er eveneens een aantal aanbevelingen geformuleerd, zowel voor de milieuregelgeving, ecologiepremie als voor verder onderzoek en technologische ontwikkeling. De aanbevelingen voor de milieuregelgeving hebben onder andere betrekking op de drempelwaarden voor als hinderlijk beschouwde inrichtingen (rubriek 11, bijlage I van VLAREM I), op sectorale emissiegrenswaarden van organische stoffen (artikel 5.11.0.5, VLAREM II), op de bepaling voor het afzuigen van diffuse emissies en op de sectorale lozingsvoorwaarden voor de grafische sector (16°, bijlage 5.3.2, VLAREM II). Op basis van meetgegevens van de VMM en metingen uitgevoerd door Febelgra en Fetra werden nieuwe sectorale lozingsnormen voorgesteld voor de parameters cadmium, chroom, koper, lood, seleen, zilver en zink.
De analyse van milieuvriendelijke technieken voor de grafische sector leidde eveneens tot een voorstel tot aanpassing en aanvulling van de limitatieve lijst van de ecologiepremie (LTL). Er wordt voorgesteld om de technieken met betrekking tot waterloze offset van de huidige LTL te schrappen. Vier andere technieken worden dan weer voorgesteld om mee op te nemen op deze LTL: spectrofotometer, inline-kleurmeting, hydrofiele of keramische rollen en een UV-droger.