Watergedragen producten

Productkarakterisatie en samenstelling

In België worden waterverdunbare concentraten gebruikt als houtverduurzamingsmiddelen. Aangeleverd in geconcentreerde vorm, worden ze met water verdund tot een gebruiksklare oplossing. Het concentraat kan ofwel wateroplosbaar (anorganische koperzouten), ofwel een (micro)emulsie zijn. Momenteel is er op de markt nog maar één anorganisch zout beschikbaar, namelijk Impralit (CCO) bestaande uit koper, chroom en boor (bron: TCHN, 2010). Bij de emulsies worden emulgatoren toegepast om stoffen die zelf niet in water oplosbaar zijn, toch in emulsie te houden. Belangrijk hierbij is dat de emulsiedeeltjes zo klein mogelijk zijn, om de indringing in het hout niet te beperken. Aan deze (micro)emulsie kunnen kleine concentraties aan cosolventen worden toegevoegd om het indringend vermogen van het product op te drijven; het gaat om hooguit 1% (Bron: Sectorstudie Febelhout, 2003).

De actieve stoffen die in waterverdunbare concentraten het meest worden toegepast, zijn: koperverbindingen, triazolen, quaternaire ammoniumverbindingen (quats) en synthetische pyrethroïden. Chroomverbindingen werden  toegevoegd om de fixatie van Cu-houdende wateroplosbare zouten te versnellen; het zijn geen biociden op zich. Al naargelang de toepassing worden voornoemde stoffen gecombineerd. Voor toepassingen in grond- en watercontact zijn koperverbindingen (met algemeen fungicide profiel) essentiële componenten.

De meest gebruikte professionele watergedragen houtverduurzamingsmiddelen zijn door de BVHB (Belgische Vereniging voor Houtbescherming)  gehomologeerd en gecertificeerd met het ATG-label (Agrément Technique/Technische Goedkeuring).

Houtbehandeling en toepassing

Watergedragen houtverduurzamingsmiddelen zijn voorbehouden voor professioneel en industrieel gebruik. Ze worden toegepast in industriële installaties, hetzij door dompelen of drenken, hetzij gecontroleerd en beheersbaar door impregnering onder vacuüm en druk.

Door innovatieve technologieën is het tegenwoordig ook mogelijk om micro-emulsies in te zetten voor toepassingen die hogere eisen stellen aan verduurzaamd hout; b.v. voor hout dat in contact komt met grond en/of water.

Wateroplosbare concentraten (anorganische koperzouten) vereisen een degelijke nabehandeling ter fixatie (chemische binding) van de actieve stoffen in het hout. Emulsies vormen geen chemische binding met het hout; de nabehandeling bestaat hier uit een droogproces waarbij, door het verdampen van het water, de actieve component geblokkeerd wordt in de matrix. De voorschriften voor het nabehandelingsproces variëren afhankelijk van het gebruikte houtverduurzamingsproduct.

Voor- en nadelen

De watergedragen houtverduurzamingsproducten hebben het voordeel dat ze reukloos en niet brandbaar zijn.

Door de behandeling met het watergedragen houtverduurzamingsproduct zal het hout naast het concentraat ook een deel van het water opnemen. Hierdoor zal het behandelde hout zwellen. Voordat het hout nuttig kan aangewend worden, moet het vochtgehalte van het hout weer op het juiste niveau gebracht worden. Het gewenste vochtgehalte is afhankelijk van de toepassing (b.v. binnen- versus buitentoepassingen, …).

Afhankelijk van het gekozen houtverduurzamingsproduct zal het hout door de behandeling groen of bruin verkleuren. Er zijn ook producten die geen verkleuring veroorzaken.

Milieuproblematiek

De koper en chroom en andere componenten die in het productieproces worden gebruikt, kunnen bij de productie vrijkomen in het milieu ((grond)water, bodem, afval). Het vers verduurzaamde product kan koper uitlogen. De nabehandeling (fixatie) is een essentiële stap om eventuele emissies in de toepassing van verduurzaamd hout te minimaliseren. De kans op uitloging is tijdelijk; na het beëindigen van de fixatie treedt er geen uitloging meer op. De mate van uitloging is echter sterk afhankelijk van de toepassing en van de zorgvuldigheid waarmee geïmpregneerd is.

Ten opzichte van de solventgedragen producten hebben watergedragen producten het voordeel dat er praktisch geen VOS-emissies optreden.

Perspectieven

Ondanks hun jarenlange positieve toepassing, hun goed onderbouwde efficiëntie en het invoeren van nieuwe technieken ter verbetering en controle van de fixatie, blijft het verduurzamen van hout met watergedragen producten milieubelastend. Daarom wordt er nog steeds onderzoek uitgevoerd naar nieuwe houtverduurzamingsproducten. Omwille van de jarenlange betrouwbaarheid en uitstekende resultaten van de huidige generatie producten worden aan de nieuw te ontwikkelen alternatieven ook zeer hoge eisen gesteld.

Het onderzoeken naar en het ontwikkelen van nieuwe houtverduurzamingsproducten gebeurt op Europees of mondiaal niveau. Door de enorme kosten die hiermee gepaard gaan, zijn het enkel grote multinationals die zich op dit onderzoek toespitsen. Omwille van concurrentiekracht worden nieuwe ontwikkelingen nauwelijks naar buiten gebracht, tenzij bij de commercialisering van een nieuw product.

Hoe dan ook zal koper in de toekomst nog steeds een belangrijke component blijven voor toepassingen van hout in grond- of watercontact.