Niet-verontreinigd hemelwater en afvalwater scheiden en hemelwater afvoeren

Beschrijving

De scheiding van (niet-verontreinigd) hemelwater en afvalwater (inclusief verontreinigd hemelwater) is samen met nuttig (her)gebruiken en infiltreren van het hemelwater één van de sleutelfactoren tot een duurzaam waterbeheer. Hemelwater kan gescheiden afgevoerd, hergebruikt, geïnfiltreerd, gebufferd en/of tijdelijk opgeslagen worden. Voor al deze toepassingen bestaan specifieke technische systemen.

In VLAREM II (Art. 4.2.1.3, § 5) staat de rangorde vermeld die gerespecteerd moet worden bij de keuze van een afvoersysteem voor hemelwater. Deze rangorde, de zogenaamde Ladder van Lansink, is bindend en moet gevolgd worden, indien de technische haalbaarheid het toelaat.

1. opvangen voor hergebruik (hemelwaterput)
2. infiltratie op eigen terrein
3. buffering met vertraagd lozen op het oppervlaktewater of een kunstmatige afvoerweg voor hemelwater
4. lozing in de regenweerafvoerleiding (RWA) in de straat

Alleen wanneer de BBT geen hoger gerangschikte afvoerwijzen toelaten, mag het hemelwater in de openbare riolering worden geloosd.

Een volledige scheiding tussen hemelwater en afvalwater, is volgens VLAREM II (Art. 4.2.1.3, § 4) verplicht op het ogenblik dat een gescheiden riolering wordt aangelegd of heraangelegd, tenzij het anders bepaald is in de milieuvergunning of in het uitvoeringsplan. Voor bestaande gebouwen in een gesloten bebouwing is de scheiding tussen hemelwater en afvalwater enkel verplicht indien daarvoor geen leidingen onder of door het gebouw moeten worden aangelegd.

Hemelwater kan leidingwater vervangen b.v. bij de aanmaak van polymeeroplossingen, bij koeling (als koelwater) en bij reiniging (als reinigingswater). (Potentieel) verontreinigd hemelwater wordt beschouwd als bedrijfsafvalwater en de lozing ervan moet dan ook alsdusdanig vergund zijn.

Volgens EIPPCB (2006) zijn onderstaande technieken B(este) B(eschikbare) T(echnieken):

42. watergebruik en -verontreiniging verminderen door (§ 4.1.3.6, § 4.7.1 en § 4.7.2):

c) gescheiden afvoer van water volgens belasting (verontreiniging) (dakwater, wegwater, proceswater);
f) scheiding van proceswater en hemelwater.

45. beschikken over en gebruik maken van een gesloten systeem waarbij hemelwater dat op de behandelingszones valt, wordt opgevangen samen met waswater van tankers (tanks), incidentele spil(lage), waswater van vaten, enz., en teruggestuurd wordt naar de behandelingsinrichting of verzameld wordt in een gecombineerde tank (§ 4.7.1).

46. opvangsystemen voor potentieel sterker verontreinigde waters gescheiden houden van deze voor minder verontreinigde waters (§ 4.7.2).

48. hemelwater opvangen in een speciaal bekken voor controle, behandeling in geval van het verontreinigd is en verder gebruik (§ 4.7.1).

49. hergebruik van behandeld (gezuiverd) afvalwater en gebruik van hemelwater in de installatie maximaliseren (§ 4.7.1).

Technische haalbaarheid

Bewezen techniek.

De scheiding van niet-verontreinigd hemelwater en afvalwater is algemeen technisch haalbaar bij de aanleg (nieuw) en de heraanleg (bestaand) van een gescheiden riolering.
Bij bestaande, gesloten bebouwingen, is de scheiding van hemelwater en afvalwater technisch haalbaar als er geen leidingen onder of door het gebouw moeten worden aangelegd.

Voor- en nadelen milieu

• toename van efficiëntie van zuiveringsproces (geen verdunning van te zuiveren afvalwater door hemelwater)
• geen overstort van ongezuiverd afvalwater bij hevige neerslag
• waterbesparing

De hoeveelheid leidingwater die kan worden vervangen door hemelwater, en dus de waterbesparing, is afhankelijk van de oppervlakte van dak- en grondvlak, de inhoud van de hemelwaterput (reservoir) en de hoeveelheid neerslag. Het waterverbruik van externe verwerkers is evenwel al beperkt.

Zie ook Lozing van bedrijfsavalwater.

Financiële aspecten

• investeringskost: riolering, reservoir, pomp, filter, leidingwerk
• besparing op werkingskosten (nl. leidingswater, zuivering)

Aanvullende informatie

Relatie met huidige milieuregelgeving (VLAREM II). O.a. onderstaande algemene en sectorale bepalingen staan in verband met de milieuvriendelijke techniek:

• Artikel 4.2.1.3, § 4 en § 5
• Artikel 5.2.1.7., § 4 en § 5

Referenties

EIPPCB (2006). Best Available Techniques (BAT) Reference Document for the Waste Treatments Industries. EIPPCB, Sevilla, Spanje.

Heyman, J. en Smout, L. (2011). Milieuwetboek VLAREM I 2011. Mechelen: Kluwer.