Verschillende types waterige stromen

Bedrijfsafvalwater

Bedrijfsafvalwater is alle afvalwater dat niet voldoet aan de definitie van huishoudelijk afvalwater (of koelwater). Als huishoudelijk afvalwater en bedrijfsafvalwater samen geloosd worden, wordt het geheel gezien als bedrijfsafvalwater. In VLAREM wordt een onderscheid gemaakt tussen bedrijfsafvalwater belast met gevaarlijke stoffen en bedrijfsafvalwater zonder gevaarlijke stoffen. Wat volgens de wetgeving gevaarlijke stoffen zijn, is terug te vinden in bijlage 2C bij titel II van het VLAREM. PFAS-verbindingen worden vervat onder verschillende punten die in de bijlage worden opgelijst, met name “1) organische halogeenverbindingen en stoffen die in water dergelijke verbindingen kunnen vormen”, “5) persistente koolwaterstoffen en persistente en bioaccumuleerbare organische toxische stoffen” en “10) stoffen die rechtstreeks of onrechtstreeks schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid van de mens, van de flora of de fauna”. Bedrijfsafvalwater met (meetbare) PFAS wordt steeds beschouwd als bedrijfsafvalwater met gevaarlijke stoffen. Bedrijfsafvalwater kan geloosd worden op oppervlaktewater en/of riolering. In dit laatste geval maakt het bedrijfsafvalwater deel uit van het rioolwater dat kan gezuiverd worden door een RWZI (zie paragraaf 3.2.3).

Afhankelijk van de sector waar het bedrijfsafvalwater zijn oorsprong vindt, zal het afvalwater voornamelijk bestaan uit (Vandecasteele & Block, 2006):

• Een organisch verontreiniging:
  • Voedingsindustrie
  • (Petro)chemische industrie
• Een anorganische verontreiniging:
  • Mijnbouw en delfstoffenverwerkende industrie
  • Metaalverwerkende industrie
  • Chemische industrie
• Een organische en anorganische verontreiniging:
  • Papierindustrie
  • Textielindustrie
  • Verfindustrie
  • Auto-industrie
  • Chemische industrie

Meer specifiek kan bedrijfsafvalwater over het algemeen hogere concentraties bevatten van zwevende stoffen, organische componenten (CZV, TOC), zware metalen, anorganische ionen (hoge geleidbaarheid), zoals nitrieten, nitraten, sulfaten, fosfaten, en oliën en vetten. In specifieke gevallen kunnen daarbij eveneens specifieke componenten zoals bijvoorbeeld PCB’s, PAK’s, dioxines, BETX en PFAS in het afvalwater aanwezig zijn.

Percolaat

Percolaat is iedere vloeistof die door de gestorte afvalstoffen sijpelt en afkomstig is uit de stortplaats of zich daarin bevindt (VLAREM II 1.1.2) en is een vorm van bedrijfsafvalwater (zie paragraaf 3.2.1).

De samenstelling van het percolaat is uiteraard afhankelijk van de aard van de stortplaats. Over het algemeen worden volgende verontreinigende stoffen teruggevonden: zwevende stoffen, organische verontreinigingen, minerale verbindingen en zware metalen (Input leden BC, 2022).

Rioolwater

Stedelijk afvalwater is het huishoudelijk afvalwater of het mengsel van huishoudelijk afvalwater en/of bedrijfsafvalwater en/of afvloeiend hemelwater (VLAREM II art. 1.1.2). Bedrijven en huishoudens kunnen aangesloten zijn op een openbare RWZI waardoor deze afzonderlijk of een combinatie van huishoudelijk afvalwater en bedrijfsafvalwater (zie paragraaf 3.2.1) kunnen behandelen. De definitie en samenstelling van bedrijfsafvalwater werd hierboven reeds beschreven.

Huishoudelijk afvalwater is afvalwater dat enkel bestaat uit water afkomstig van normale huishoudelijke activiteiten, sanitaire installaties, keukens, de reiniging van gebouwen zoals woningen, kantoren, kazernes, onderwijsinrichtingen met of zonder internaat, kapsalons, restaurants, drankgelegenheden en afvalwater afkomstig van wassalons waar de toestellen enkel door de klanten zelf worden bediend. Het lozen van huishoudelijk afvalwater is in principe niet gebonden aan een omgevingsvergunning indien afkomstig van woongelegenheden (VLAREM II art. 1.1.2). Het huishoudelijk afvalwater op zich valt niet binnen de scope van deze BBT-studie.

De gemiddelde samenstelling van verontreinigingen in huishoudelijk afvalwater bestaat uit zuurstofverbruikende stoffen, met parameters biologisch zuurstofverbruik (BZV) en chemisch zuurstofverbruik (CZV), zwevende stoffen (ZS) en nutriënten stikstof (N) en fosfor (P) (Vandecasteele & Block, 2006).

De samenstelling van het rioolwater dat behandeld wordt door de RWZI wordt bepaald door de aard van de bedrijven en huishoudens die lozen op het aangesloten riolering netwerk. Na de zuivering van het ontvangen rioolwater wordt het afgevoerd naar het oppervlaktewater.

Bemalingswater/grondwater

Bemalingswater is opgepompt grond- en bodemwater bij een bemaling. Grondwater is al het water dat zich onder het bodemoppervlak in de verzadigde zone bevindt en dat in direct contact met bodem of ondergrond staat. Bodemwater is het water aanwezig in de onverzadigde zone tussen het aardoppervlak en de grondwatertafel (VLAREM II art. 1.1.2).

Grondwater kan een verhoogde concentratie bevatten van Ca-, Na-, Fe- en/of Mn-zouten (Vandecasteele & Block, 2006). Naast kationen bevat grondwater eveneens anionen zoals sulfaten, chlorides of bicarbonaten. In sommige gevallen kunnen verhoogde concentraties humus- en fulvinezuren voorkomen (Held & Reinhard, 2020). In het kader van bemalingen kan het grondwater geretourneerd worden naar een watervoerende laag, geherinfiltreed worden via infiltratiegrachten en -putten, of geloosd worden op oppervlaktewater of riolering. Afhankelijk van de locatie en mogelijke (historische) verontreiniging van bodem en grondwater kunnen er ook andere parameters in het bemalingswater aanwezig zijn, zoals PFAS, BTEX, PAK’s, zware metalen, hoge geleidbaarheid en andere verontreinigingen (Input leden BC, 2022). Belangrijke aspecten bij bemalingen zijn de wijzigende concentratie van de verschillende parameters in functie van de tijd, wijzigende debieten binnen dezelfde bemaling, en het verschil in type van de werkzaamheden en verschil in duurtijd tussen verschillende bemalingen. Door de wijzigende concentraties en debieten kan de dimensionering en optimalisatie van waterbehandelingen moeilijker zijn in vergelijking met meer constante afvalwaterstromen. Bovendien kunnen tijdens bemalingen puntvervuilingen van andere locaties aangetrokken worden, die in het opgepompte bemalingswater terecht kunnen komen (Input leden BC, 2022).

Op het moment van schrijven werd er een nieuw kader voor lozing van bemalingswater uitgewerkt dat in VLAREM zal opgenomen worden via de grondwatertrein. Hierin krijgt bemalingswater een apart statuut naast huishoudelijk- en bedrijfsafvalwater. Hierin zal een afzonderlijke rubriek (met voorwaarden) uitgewerkt worden voor bemalingswater. Op het moment van schrijven moet bij bemalingen de bemalingscascade (artikel 5.53.6.1.1, VLAREM II) worden doorlopen waarbij in eerste instantie het onttrokken volume bemalingswater maximaal moet worden beperkt en maximaal opnieuw in de grond moet worden gebracht. Vervolgens wordt onderzocht of het bemalingswater nuttig kan gebruikt worden. In laatste instantie kan het bemalingswater geloosd worden, waarbij de voorkeur moet worden gegeven aan lozing in oppervlaktewater of in een kunstmatige afvoerweg voor hemelwater of in het gedeelte van de gescheiden riolering dat bestemd is voor de afvoer van hemelwater. Deze bemalingscascade zal verder worden aangescherpt met de grondwatertrein.

Drinkwaterproductie

Voor de productie van drinkwater in Vlaanderen wordt gebruik gemaakt van oppervlaktewater of grondwater. De aard van de winningen is afhankelijk van de locatie in Vlaanderen. Afhankelijk van de technieken die gebruikt worden bij de productie van drinkwater kunnen afvalwaterstromen gevormd worden. In het geval van een klassieke installatie met fysicochemische en eventueel chemische/biologische behandeling worden geen bijkomende afvalwaterstromen gevormd. Bij de toepassing van membraan gebaseerde technieken kunnen concentraatstromen ontstaan (Input leden BC, 2022).