Reinigen

Beschrijving

Op een landbouwbedrijf of covergistingsinstallatie dienen de opslagplaatsen, erf/bedrijfsterrein verhardingen, melkinstallaties, machines, materialen enz. regelmatig gereinigd te worden. De efficiëntie van deze reiniging zal afhangen van de gebruikte reinigingsmethode, eventueel gebruikte reinigingsmiddelen en hun concentraties, en de frequentie van opeenvolgende reinigingen. Bovendien kan het regelmatig reinigen en proper houden van kuilplaten en verhardingen vermijden dat run-off water vervuild raakt met mest of ander organisch materiaal, en daarbij bijdragen aan de preventie van het afstromen van erfsappen. Deze verschillende reinigingsactiviteiten brengen vaak één of meerdere reinigings- of spoelwaterstromen met zich mee die sterk kunnen verschillen in vervuilingsgraad en waar al dan niet mestdeeltjes in aanwezig kunnen zijn.

Er wordt een onderscheid gemaakt tussen reinigings- en spoelactiviteiten:

• Reinigingsactiviteiten: het reinigen (verwijderen van vuil) van verhardingen, vloeroppervlakken of oppervlakken van machines en installaties. De hieruit ontstane reinigingswaterstromen kunnen mestdeeltjes bevatten indien deze aanwezig zijn op de te reinigen oppervlakken.
• Spoelactiviteiten: het spoelen met water en evt. chemicaliën aan de hand van gesloten systemen van installaties zoals bijvoorbeeld een melkinstallatie en een melkkoeltank. Uit deze activiteiten ontstaan spoelwaterstromen die geen mestdeeltjes bevatten.

Milieuaspecten

Door het gebruik van water en eventueel (bio-afbreekbare) reinigingsmiddelen/chemicaliën bij reinigings- en spoelactiviteiten, ontstaat er een vervuilde vloeibare stroom. Het afstromen van reinigings- of spoelwater kan leiden tot de verontreiniging van oppervlaktewater en bodem indien deze stromen niet efficiënt worden opgevangen en/of behandeld. Los van de verontreiniging van organisch materiaal en mest, kunnen gebruikte reinigingsmiddelen eveneens een invloed hebben op de belasting van het reinigingswater (bv. P-verbindingen). Indien gebruik gemaakt wordt van warm water is energie vereist om het water op de juiste temperatuur te brengen. Bij reinigingsactiviteiten op een landbouwbedrijf en/of (in mindere mate) bij een covergistingsinstallatie kunnen er verschillende soorten reinigings- of spoelwaterstromen ontstaan die mogelijk kunnen leiden tot emissies naar oppervlaktewater en bodem:

• Spoelwater fracties (voor-, hoofd- en naspoelwater) die ontstaan bij het reinigen van de melkinstallatie en de melkkoeltank. Het voorspoelwater kent vaak de hoogste vervuilingsgraad, terwijl het hoofd- en naspoelwater vaak nog belasting kunnen vertonen door de gebruikte chemicaliën. Het onderscheid tussen de drie spoelwaterstromen kan in de praktijk niet altijd duidelijk gemaakt worden en is afhankelijk van de specifieke situatie en installatie;
• Spoelwater van de melkrobot verschilt vaak van belastingspatroon in vergelijking met een klassiek melksysteem doordat deze machine continue in werking is. Dit spoelwater bevat hoofdzakelijk melkresten. Tabel 13 geeft een overzicht van de samenstelling van het spoelwater van melkrobots en een klassiek melksysteem bij vijf verschillende bedrijven. Hieruit blijkt dat dat er tussen de verschillende bedrijven grote verschillen kunnen zijn in zowel samenstelling als in de vervuilingsgraad van deze spoelwaterstromen. De aard van de belasting en de vervuilingsgraad van deze stromen geeft aan dat dit bedrijfsafvalwater niet zomaar zonder voorbehandeling geloosd mag worden;
• Reinigingswater van de melkput, melkstand, melkhuisje bevatten melkresten, maar kunnen ook mestdeeltjes bevatten afhankelijk van de uitvoering van de melkput en melkstand;
• Bij lekken in de melkinstallatie of morsresten bij het lossen van melkpoeder of het aanmaken van kunstmelk voor kalveren kunnen melkresten met run-off water of reinigingswater afstromen;
• Bij het reinigen van machines en materialen ontstaan reinigingswaterstromen waarin mest en ander organisch materiaal aanwezig kunnen zijn afhankelijk van het gebruik van de machines of materialen. Verder kan het reinigingswater nog bevuild zijn met resten van reinigingsmiddelen, olie, vet en slib;
• Bij het reinigen van de kalverboxen ontstaan reinigingswaterstromen met hoge vervuilingsgraad die mestdeeltjes bevatten.

Tabel 13: Samenstelling (gemiddelden van analyseperiode 2020) van spoelwater afkomstig van een klassiek melksysteem of melkrobot bij vijf verschillende bedrijven (Bio Armor, persoonlijke communicatie, Marleen Vande Woestyne, 2021).

nb: niet bepaald