Opstellen en invoeren van procedures voor de (pre)acceptatie van recipiënten

Beschrijving

Een “kritische lading” wordt gedefinieerd als een lading die de werking van de afvalwaterzuiveringsinstallatie op gebied van procesveiligheid of het behalen van de lozingsnormen in het gedrang kunnen brengen, of geurhinder[1] of emissies naar de lucht kunnen veroorzaken in afwezigheid van een adequaat luchtafzuig- en behandelingsapparatuur.

In de acceptatieprocedures worden de elementen gedefinieerd die bij aankomst van een recipiënt (bv. IBCs, tanks, vaten, tankvoertuigen, etc.) in de inrichting moeten worden gecontroleerd, alsmede de criteria voor de acceptatie en de weigering van recipiënten. De acceptatie van een recipiënt gebeurt volgens een risicogebaseerde procedure waarbij rekening wordt gehouden met o.a. de grootte van de eventueel aanwezige restlading, de eigenschappen van de restlading/het ladingsrestant, de hieraan verbonden risico's op het gebied van procesveiligheid, arbeidsveiligheid en de verwachte emissies (milieu-effecten). Het acceptatiebeleid dient afgestemd te worden op de in het bedrijf aanwezige voorzieningen (of omgekeerd), zodat slechts die recipiënten gereinigd worden die een lading hebben bevat waarvoor een adequaat reinigingstraject aanwezig is.

Om recipiënten waarin specifieke productcategorieën (zoals voedingsmiddelen, chemicaliën zoals latex en harsen, acrylaten, sterk geurende producten, VOS) op een kwaliteitsvolle, veilige en milieuverantwoorde manier te kunnen reinigen, dienen aangepaste maatregelen genomen te worden m.b.t. o.a. hygiëne, arbeidsveiligheid, dampafzuiging en –behandeling, afvalwaterbehandeling, etc. Slechts indien deze aangepaste voorzieningen aanwezig zijn is het reinigen van dergelijke recipiënten haalbaar. Indien dergelijke voorzieningen niet aanwezig zijn, moeten de betrokken recipiënten geweigerd worden. Verder dient er ook steeds een onderscheid gemaakt te worden tussen het te reinigen product (grondstof) en het reinigingswater waarin een kleine concentratie aan detergenten zit (hulpstof).

De toetsing aan de acceptatiecriteria kan op twee manieren gebeuren, waarbij de eerste manier de meest realistische benadering is:

  • Via een administratieve aanpak, middels gegevens over de lading (oorsprong, aard, eigenschappen, samenstelling en risico-indeling). Bronnen hiertoe zijn o.a. de veiligheidsinformatiebladen, of Safety Data Sheets (SDS), van de betrokken goederen, andere wettelijke vervoersdocumenten (CMR, identificatieformulier afvalstoffen) en een productdatabank.
  • Via een analytische aanpak, middels analyses van specifieke parameters

Analyses hiertoe zijn o.a.:

  • Bepaling van het biochemisch zuurstofverbruik (BZV)[2];
  • Bepaling van het chemisch zuurstofverbruik (CZV)[3];
  • Verkorte Zahn-Wellens test[4];
  • Bepaling potentieel tot biologische inhibitie[5].

Bij het opstellen van de acceptatieprocedures worden onderstaande algemene uitgangspunten gehanteerd: De procedures moeten:

  • Helder en begrijpelijk zijn;
  • Eenduidig interpreteerbaar zijn;
  • Werkbaar en praktisch uitvoerbaar zijn;
  • Handhaafbaar zijn;
  • Juridisch correct zijn;
  • Zodanig zijn opgesteld dat geen recipiënten worden geaccepteerd, waarvoor de acceptatieprocedures niet zijn doorlopen;
  • Zodanig zijn opgesteld dat duidelijk is op welke wijze de acceptatie verloopt en welke acceptatieparameters en -criteria worden gehanteerd;
  • Zodanig zijn opgesteld dat de relatie tussen de inkomende stoffen en de wijze van interne en/ of externe verwerking is vastgelegd.

Het weigeren van bepaalde ladingen die kritisch kunnen zijn voor de reiniging zelf (bv. op gebied van procesveiligheid), voor de werking van de afvalwaterzuiveringsinstallatie of voor het behalen van de lozingsnormen, voor het optreden van geurhinder of emissies naar de lucht, is een preventieve maatregel en sluit aan bij acceptatieprocedures. Zo dienen ladingen die bij de reiniging aanleiding kunnen geven tot geurhinder of significante emissies naar de lucht, slechts aanvaard te worden door bedrijven die beschikken over de nodige luchtafzuig- en behandelingsapparatuur. Ladingen die een voorbehandeling van de spoelvloeistoffen met actief kool vergen, dienen enkel aanvaard te worden door bedrijven die ook over dergelijke actief kool filter beschikken. Ladingen waarvan de samenstelling niet gekend is, worden geweigerd of, indien haalbaar, eerst geanalyseerd om te controleren of ze aan de acceptatiecriteria voldoen.

Het gebruik van een productdatabank kan het identificeren van kritische ladingen vergemakkelijken.

Hierdoor kan in de sector een zekere mate van specialisatie ontstaan, waarbij bepaalde kritische ladingen slechts aanvaard worden door een beperkt aantal bedrijven die hiervoor ook specifiek zijn uitgerust. Voor ladingen die dermate kritisch zijn dat de sector in zijn geheel hen niet wil of kan aanvaarden (bv. (eco)toxische of gevaarlijke stoffen), vormt gespecialiseerd transport (zgn. ‘dedicated’ transport, d.i. transport van steeds hetzelfde product in de tankwagen) of transport in vaten of IBCs in plaats van in tankwagens een alternatief. In geval van gespecialiseerd transport vervalt de noodzaak om de wagens na elke transportbeurt te reinigen, doch verhogen de transportkosten. In geval van transport in IBCs of vaten bestaan andere verwerkingsmogelijkheden dan reiniging door spoelen (nl. ontmantelen van IBCs of uitbranden van vaten).

De aanvaarding van aangeboden recipiënten voor reiniging gebeurt in de praktijk deels op basis van een witte (toegelaten) en een zwarte (niet toegelaten) lijst. De witte lijst bevat producten die zonder probleem kunnen worden gespoeld. De zwarte lijst bevat producten die kritisch kunnen zijn voor de reiniging zelf (bv. op gebied van procesveiligheid), voor de werking van de afvalwaterzuiveringsinstallatie of voor het behalen van de lozingsnormen, voor het optreden van geurhinder of emissies naar de lucht, alsook die producten die niet mogen worden aanvaard volgens de huidige omgevingsvergunning.

Indien onvoldoende informatie gekend is over de lading, moet de lading ofwel geweigerd worden, ofwel moeten bijkomende analyses uitgevoerd worden[6] (zie ook volgende paragraaf ‘Toepasbaarheid’).

Toepasbaarheid

  • Techniek is bewezen.
  • In de praktijk is het toetsen van acceptatiecriteria middels een analytische aanpak voor de sector van inwendig reinigen van recipiënten veelal onhaalbaar. Analyses zijn duur, en traag. Ze kunnen, in geval van tankreiniging, leiden tot onaanvaardbare wachttijden voor de klant.
    Analyses van specifieke parameters kunnen evenwel overwogen worden bij aanlevering van recipiënten waarin producten/stoffen zijn vervoerd waarvan de aard, eigenschappen en samenstelling onvoldoende gekend zijn, voor zover de recipiënten in afwachting van reiniging tijdelijk gestockeerd kunnen worden. Anderzijds lijkt het logischer om de verantwoordelijkheid voor het aanleveren van analyseresultaten bij de transporteur/laatste eigenaar te leggen en indien de nodige gegevens niet beschikbaar zijn de recipiënten te weigeren.
  • De sector geeft aan dat ze afhankelijk zijn van de (correctheid) van de gedeelde informatie van de transporteur/producent en benadrukt de complexiteit van de keten waarin zij actief zijn (zie ook § 2.1.3). Extra kosten doorrekenen kan enkel aan de transporteur, die het dan op zijn beurt moet doorrekenen aan zijn klant (de leverancier). In de praktijk blijft dit moeilijk uitvoerbaar. Het weigeren van ladingen is eveneens niet evident. De sector weigert op dit moment enkel tanks als ze weten dat er een component in zit die ze niet willen of kunnen aanvaarden (bv. omdat ze er niet de juiste zuiveringstechnieken voor hebben), anders zijn er geen redenen om de weigering te onderbouwen. Meer transparante, en betere informatieuitwisseling tussen de verschillende actoren in de keten is daarom van cruciaal belang. Het doorrekenen van kosten naar buitenlandse leveranciers is volgens de sector op dit moment niet mogelijk. Offertes zouden best clausules bevatten in verband met extra kosten voor analyse bij onvoldoende informatie over de samenstelling van de lading.
  • Het definiëren van een kritische lading is complex.
    Of een lading al dan niet kritisch is voor de afvalwaterzuiveringsinstallatie of voor het behalen van de lozingsnormen, wordt immers medebepaald door het aanbod aan overige ladingen. Ook kan de mate waarin restlading wordt opgevangen (§ 4.2.3) en waarin de tank wordt voorgespoeld (§ 4.2.4) bepalen of een lading al dan niet kritisch is. Als algemene regel kan gesteld worden dat sterk ecotoxische, persistente, en bioaccumuleerbare stoffen best worden geweigerd. Het kwantificeren van de ecotoxiciteit van een lading is echter vaak moeilijk. Een hogere mate van verantwoordelijkheid leggen bij de klant, indien deze gevaarlijke stoffen aanlevert zonder dit uitdrukkelijk te vermelden, en die een impact kunnen hebben op de lozing van het afvalwater, kan een middel zijn om kritische ladingen te ontmoedigen.
    Ook is de samenstelling van de lading niet altijd voldoende gekend. Vaak wordt immers gewerkt met merknamen of productnamen. Vele ladingen bevatten samengestelde producten met lage concentraties aan gevaarlijke stoffen, die vaak niet vermeld zijn op de SDS, maar die soms kritisch kunnen zijn voor de afvalwaterzuiveringsinstallatie of voor het behalen van de lozingsnormen. Het gebruik van een productdatabank kan hierbij helpen.
  • De concurrentie binnen de sector maakt het moeilijk voor een individueel bedrijf om bepaalde ladingen te weigeren, te meer daar deze ladingen vaak deel uitmaken van een globaal pakket dat door een transporteur wordt aangeboden. Het weigeren van een specifieke lading kan tot gevolg hebben dat de transporteur met zijn globale pakket overstapt naar een concurrent die wel alle ladingen reinigt[7].
  • Techniek verlaagt risico’s op brand, ontploffing en arbeidsongevallen.
  • Techniek verhoogt efficiëntie en kwaliteit van reiniging (optimale procesvoering).
  • Ca. 3/4 bedrijven in Vlaanderen beschikt over uitgeschreven (pre)acceptatieprocedures.  Ca. 3/4 bedrijven evalueert de biologische afbreekbaarheid en de elimineerbaarheid van aangeboden restladingen/ladingsrestanten. Dit gebeurt, voor zover gekend, op basis van informatie op de Safety Data Sheets (SDS). Ca. 9/10 bedrijven in Vlaanderen beschikt over een lijst van ‘kritische’ producten die geweigerd worden. Alle bedrijven in Vlaanderen weigeren recipiënten met onbekende inhoud.[8]

Milieuvoordeel

  • De techniek draagt bij tot een optimale procesvoering (Beperking van gebruik van water, energie en hulpstoffen).
  • De techniek draagt ertoe bij dat er geen recipiënten worden geaccepteerd die stoffen bevatten die, tijdens de procesvoering, kunnen leiden tot ongewenste reacties, ongecontroleerde emissies, en/of de procesvoering in gevaar kunnen brengen.

Financiële aspecten

  • Operationele kosten voor opstellen en invoeren van acceptatieprocedures.
    Kosten voor personeel, opleiding, administratie: (relatief) laag (EIPPCB, 2017).
    Kosten voor karakterisatie en analyse(s) van lading: hoog (indien niet ten laste van laatste eigenaar, zie ook paragraaf Toepasbaarheid) (EIPPCB, 2017).
  • Gemiste inkomsten, opbrengsten bij weigeren van lading (klantenverlies).
  • Vermeden kosten ~ verwijdering van restlading en afvoer naar vergund verwerker van afvalstoffen, afvalwaterzuivering en -lozing, luchtzuivering en -emissie, etc., incl. vermeden heffingen.

Bronnen

  • (Commissie Integraal Waterbeheer (CIW), 2000)
  • (Commissie Integraal Waterbeheer (CIW), 2002)
  • (Desmet, 2016)
  • (Huybrechts, Vercaemst, & Dijkmans, 2003)
  • (Polders, Vanassche, & Huybrechts, 2013)


[1] Het begrip ‘hinder’ impliceert een nadelig effect (hinder) voor omwonenden, en is dus niet beperkt tot binnen het bedrijfsterrein.

[3] https://esites.vito.be/sites/reflabos/2015/Online%20documenten/WAC_III_D_020.pdf. Naarmate de BZV/CZV verhouding groter is, is het afvalwater beter biologisch afbreekbaar.

[6] De kosten die verbonden zijn aan bijkomende analyses kunnen- afhankelijk van de overeenkomsten die gesloten zijn tussen de verschillende partijen in de keten- doorgeschoven worden naar de leveranciers en/of transporteur.

[7] Indien dit een reëel risico is en het vrijkomende afvalwater kan niet zelf verwerkt worden, dan kan het afvalwater afzonderlijk opgevangen en extern verwerkt worden. Deze extra kost kan evenwel doorgeschoven worden naar de klant. Dit dient dan wel consequent en door alle bedrijven te gebeuren.

[8] Gebaseerd op een bevraging van de Vlaamse sector door het BBT-kenniscentrum in 2017.

 

Toon enkel technieken...
Aspecten
...op...
Beste beschikbare techniek
Milieuvriendelijke techniekTechnische aspectenMilieuaspectenBBT
BewezenAlgemeen toepasbaarInterne veiligheidKwaliteitGlobaal - technischWaterverbruikAfvalwaterLuchtBodemGeurAfvalEnergie - elektriciteitsverbruikChemicaliënGeluid en trillingenImpact op de ketenGlobaal - milieuEconomisch
Opstellen en invoeren van procedures voor de (pre)acceptatie van recipiënten 1Ja
  • Legende

1 Kritische ladingen zijn ladingen die, rekening houdend met de in het bedrijf aanwezige voorzieningen en voor zover geweten (het identificeren van kritische ladingen is complex), de werking van de waterzuiveringsinstallatie op gebied van procesveiligheid of het behalen van de lozingsnormen in het gedrang kunnen brengen, of geurhinder of emissies naar de lucht kunnen veroorzaken in afwezigheid van een adequaat luchtafzuig- en behandelingsapparatuur.