Vervuilde reinigingsmiddelen (spoelthinner) terugdringen door hergebruik (eventueel na regeneratie)

Gebruik van (licht) vervuilde reinigingsmiddelen (spoelthinner) als verdunningsmiddel voor solventgedragen lakken

Proces(sen)

Lakken: reinigen van spuitapparatuur

Beschrijving

Het reinigingsmiddel wordt gekozen i.f.v. zijn inzetbaarheid als verdunningsmiddel.

Ontwikkelingsstadium

Bewezen techniek.

Toepasbaarheid

• Bij gebruik van beperkt aantal typen van solventgedragen lakken;
• Bij gebruik van beperkt aantal kleuren of als kleur van lakken geen rol speelt;
• Toepasbaar binnen grenzen van kwaliteitseisen.

Voor- en nadelen milieu

• Grondstofbesparing;
• Vermindering van hoeveelheid lakafval.

Financiële aspecten

De maatregel is kostenbesparend.

Regeneratie en hergebruik van vervuilde reinigingsmiddelen (spoelthinner)

Proces(sen)

Lakken: reinigen van spuitapparatuur

Beschrijving

Vervuilde oplosmiddelen kunnen intern of extern geregenereerd worden om ze opnieuw te gebruiken. Extern: De vervuilde oplosmiddelen worden door de leverancier teruggenomen en geregenereerd. Intern: De eenvoudigste vorm van hergebruik van vervuilde oplosmiddelen wordt ’down grading’ genoemd. Hiermee wordt bedoeld dat licht vervuilde oplosmiddelen worden gebruikt in een minder kritische of secundair proces (eventueel na bezinking) (zie bv. ‘Gebruik van (licht) vervuilde reinigingsmiddellen als verdunningsmiddel voor solventgedragen lakken’). Als het oplosmiddel te vervuild is om nog verder te gebruiken, kan het worden geregenereerd. Voor bedrijfsinterne regeneratie van dit afval zijn verschillende scheidingstechnieken beschikbaar. De meest gangbare techniek is destillatie. M.b.v. een destillatieproces wordt de vervuiling van het oorspronkelijke oplosmiddel gescheiden. Het destillatieapparaat wordt gevuld met het vervuilde oplosmiddel, gesloten en in werking gezet. Het oplosmiddel wordt verhit en gaat koken. De damp wordt gekoeld in een condensator en het gezuiverde oplosmiddel wordt opgevangen voor hergebruik. De eigenschappen van het oplosmiddel blijven ongeveer dezelfde en het reinigingsproces kan vele malen herhaald worden. Het residu, de vervuiling die achterblijft als bezinksel op de bodem van de boiler, moet afgevoerd worden als gevaarlijk afval. Het totale destillatietraject duurt 3 tot 5 uur, afhankelijk van de apparatuur. Bij kleinere destillatieapparatuur gebeuren het vullen en het in werking zetten handmatig, de rest van het proces is automatisch. Het rendement van destillatieapparatuur is ca. 75%, afhankelijk van de vervuiling van het oplosmiddel en hoe aantal keren dat het oplosmiddel al gedestilleerd is. Door het toevoegen van nieuw oplosmiddel kan de kwaliteit van het gedestilleerde oplosmiddel desgewenst verhoogd worden.

Bij de plaatsing van het destillatieapparaat moet rekening worden gehouden met de voorschriften aangaande de (maximaal toegestane) opslag van oplosmiddelen en op de explosieveilige uitvoering van de elektrische installaties in de ruimte waar het apparaat staat.

Zolang de bijhorende opslagcapaciteit kleiner blijft dan 1 ton, is het destilleren van organische oplosmiddelen (solventen) volgens VLAREM niet in klasse 1 ingedeeld en dient het bedrijf niet speciaal hiervoor een milieuvergunning van klasse 1 (met specifieke vermelding van het regenereren van solventen) te hebben.

Ontwikkelingsstadium

Bewezen techniek.

Toepasbaarheid

Intern regenereren is interessant vanaf een verbruik van meer dan 750 liter oplosmiddel per jaar. Daarnaast mag, gezien het explosiegevaar, geen nitrocelluloselak in het vervuilde oplosmiddel zitten. Destilleren is geschikt voor reinigings- en oplosmiddelen met een kookpunt tussen 40 en 200°C. Met vacuümdestillatie kunnen ook oplosmiddelen die ontleden en oplosmiddelen met een kooktraject van 140 tot 250°C gedestilleerd worden. Voor brandbare/ontvlambare oplosmiddelen dient de apparatuur explosievrij uitgevoerd te zijn. De apparatuur dient bij voorkeur te worden opgesteld in een ruimte voorzien van afzuiging of eventueel buiten onder een afdak. Het zelf destilleren van oplosmiddelen is met name aantrekkelijk als het kan worden ingevoerd zonder veel aanpassingen van de bedrijfsruimtes of werkindeling. Als bv. een speciale ruimte moet worden ingericht voor de plaatsing van het apparaat en een medewerker het vullen niet ‘even tussendoor’ kan doen, wordt deze optie snel minder aantrekkelijk Hierbij moet echter wel rekening worden gehouden met de extra risico´s van het zelf regenereren van vervuilde oplosmiddelen. Met een regenereerapparaat moet zorgvuldig worden omgegaan:

• Installeer het toestel in een brandveilige ruimte;
• Let erop dat de apparatuur voldoet aan de EU-veiligheidsnormen;
• Neem de gebruiksvoorschriften goed in acht;
• Destillatieresten zijn gevaarlijk afval en dienen aldus opgeslagen en opgehaald te worden;
• Open het apparaat na gebruik niet te snel, anders komen hoge concentraties aan dampen van het nog enigszins warme oplosmiddel vrij.

Naast intern hergebruik is ook extern hergebruik mogelijk. Een voorwaarde hierbij is dat het ofwel om een klassiek solvent gaat ofwel om solventen in grote hoeveelheden (enkele 100 kg/jaar).

Destillatie is niet toepasbaar bij bedrijven met weinig kleur/-productwissels.
Hierbij is er immers relatief weinig reinigingsmiddel en wordt het reinigingsmiddel doorgaans als verdunningsmiddel ingezet.

Voor- en nadelen milieu

• Grondstofbesparing;
• Vermindering van hoeveelheid lakafval;
• Toename van energieverbruik (bij interne regeneratie).

Door hergebruik is het verbruik van oplosmiddelen ca. 75% lager. De hoeveelheid gevaarlijk afval die ontstaat is eveneens ca. 75% lager. Het energieverbruik stijgt licht door gebruik van de destillatieapparatuur.

Financiële aspecten

Extern: De investering is nihil. Er moet een toeslag aan de leverancier betaald worden voor het terugnemen en het regenereren van het vervuilde oplosmiddel, maar tegelijkertijd moet het vervuilde oplosmiddel niet meer naar een vergund verwerker afgevoerd worden, waardoor deze kosten vervallen.

Intern: Destillatie-apparatuur is te verkrijgen met uiteenlopende capaciteit, van 7, 12½, 25, 50 tot maximaal 400 liter per batch. De investering voor explosieveilige apparatuur (excl. bouwtechnische aanpassingen) kan geschat worden op: ca. € 3.000 (12 ½ liter); ca. € 5.000 (25 liter); ca. € 16.000 (100 liter). De apparatuur met een capaciteit vanaf 100 liter is geschikt voor zowel batchgewijze als continue destillatie. Er zijn spuitpistolenreinigers in de handel waaraan een destillatie-unit kan gekoppeld worden.

De besparing bedraagt ca. 40 - 50% op de jaarlijks terugkerende kosten.

De terugverdientijd bedraagt 1 - 5 jaar. De aanschaf van een solventregenerator wordt rendabel geacht vanaf een verbruik van ca. 80 liter per maand. De exacte terugverdientijd is afhankelijk van: 

• Hoeveelheid oplosmiddel;
• Aankoopprijs oplosmiddel;
• Afvoerkosten oplosmiddel als gevaarlijk afval;
• Afvoerkosten residu als gevaarlijk afval;
• Kosten voor hulpmiddelen zoals residuzakken en antizuurvormingsmiddel;
• Kosten arbeidstijd;
• Bouwkundige kosten voor aanpassen/inrichten ruimte; en
• Energiekosten voor destillatie.