Globale milieu-impact
De sector voor de sortering van bouw- en sloopafval en de recyclage van puin heeft een sleutelrol in de bouwketen, maar ook in de afvalverwerking in het algemeen. Afvalstoffen worden verwerkt tot grondstoffen die opnieuw kunnen worden ingezet of vinden een andere nuttige toepassing zoals energetische valorisatie.
Het verbruik van materialen voor de bouw op wereldschaal (Figuur 20) gaat gepaard met de toename in de wereldbevolking. Economische groei is sterk gekoppeld met het verbruik van materialen. Door materialen efficiënter te gaan gebruiken en hergebruiken en afval te recycleren kunnen groei en materiaalverbruik deels losgekoppeld worden.
Door materialen te recycleren is er minder afhankelijkheid van de primaire ontginning en productie van nieuwe materialen en kan een mogelijk tekort aan grondstoffen worden opgevangen of verkleind. Uitputting van grondstoffen wordt beschouwd als een milieuprobleem en kan toekomstige generaties afhankelijk maken van (minder duurzame) alternatieven. Op wereldschaal zijn vele materialen die in de bouw worden gebruikt nog voorradig, maar in Vlaanderen en bij uitbreiding Europa zijn sommige grondstoffen schaars. Hierdoor krijgt duurzaam gebruik, hergebruik en recyclage almaar meer aandacht. De milieuwinst van recyclage kan dus gekoppeld worden aan de milieukost die gepaard gaat met de ontginning, verwerking, transport en afvalverwerking van primaire grondstoffen.
Winning
Materialen die in de bouw worden gebruikt moeten gewonnen worden. Materialen zoals kalksteen, natuursteen, gips, zanden, klei, … worden gewonnen met open dagwinning. Door de toegenomen schaal heeft dagwinning een grote landschappelijke impact en geraakt het landschap en de biodiversiteit moeilijk hersteld op korte termijn eens de mijnactiviteit stopt.
Transport
Niet alle materialen die nodig zijn in de bouw worden in Vlaanderen ontgonnen. Hierdoor zijn de transportafstanden vaak lang en door de hoge volumieke massa, gaat dit transport gepaard met veel energieverbruik. Steenachtige materialen zoals natuurgips en kalksteen worden nog in Europa ontgonnen. De ontginning van ijzererts en andere metalen vinden voornamelijk buiten Europa plaats en transport levert hier al een serieuze bijdrage aan de milieukost.
Verwerking
Na ontginning van materialen zoals steen, zanden, metaalertsen en gips zijn er nog bewerkingsstappen nodig om tot een grondstof te komen die gebruikt kan worden voor het produceren van bouwmaterialen. Deze verwerking vraagt soms veel energie, maar kan ook leiden tot emissies naar lucht zoals bijvoorbeeld verbrandingsgassen en zware metalen bij de productie van glas en de meeste metalen. Bij de verwerking van grind en zand is stofemissie een belangrijk milieu-aspect.
Afvalfase
Door de sortering van bouw- en sloopafval en de recyclage van puin wordt vermeden dat dit afval moet worden gestort of verbrand. Zo wordt niet alleen de economische kost van storten of verbranden vermeden maar ook de milieukosten die daar mee gepaard gaan. Zo zal de steenachtige fractie bij recyclage niet langer moeten worden gestort en is er minder ruimte nodig voor stortplaatsen. Niet-steenachtige materialen moeten niet langer worden verbrand met een directe reductie van CO2 en andere emissies naar lucht tot gevolg.
Uiteraard is er de milieu-impact van de sector en de recyclageprocessen zelf. In functie van het gerecycleerde materiaal en de toepassingen ervan is er een impact ten gevolge van energieverbruik, transport, etc. Deze impact kan afgewogen worden tegen de milieuwinst door het vermijden van ontginning en transport van primaire grondstoffen of inzet van alternatieven.