Water

Bedrijfsafvalwater kan, in de sector van de houtverwerking, ontstaan:

  • bij het drogen van hout m.b.v. een ontvochtiger;
  • bij het vervaardigen van schilfineer (stomen/weken van boomstammen);
    Met name bij het weken van de boomstammen kunnen stoffen zoals tannines (polyfenolen), fenolen, harsen en vetzuren uit het hout logen.
    Volgens Fedustria wordt er bij de vervaardiging van schilfineer in Vlaanderen geen afvalwater gegenereerd. De stoomputten worden na enige tijd geledigd. Het slib wordt afgevoerd naar een vergund verwerker.
  • bij het wassen van spaanders/stroken/vezels, vnl. doch niet uitsluitend bij het vervaardigen van medium density fibreboard (MDF) platen, voor de verwijdering van zand en andere onzuiverheden (de aanwezigheid van zand en andere onzuiverheden kan zorgen voor vroegtijdige slijtage van de machines);
    Het waswater kan grote hoeveelheden bezinkbare en zwevende stoffen en uit de spaanders/stroken/vezels uitgeloogde stoffen bevatten.
    Er worden, anno 2010, in Vlaanderen geen medium density fibreboard (MDF) platen meer vervaardigd.
  • bij het vervaardigen van vezelplaten via het natte procédé (vormen en persen van matten);
    Er worden, anno 2010, in Vlaanderen geen houtvezelplaten en andere platen meer vervaardigd volgens het nat procedé.
  • bij het reinigen van lijmapparatuur;
  • bij het toepassen van een natte filter (waterscherm) (d.i. voor het opvangen van ‘overspray’);
  • bij het reinigen van spuitpistolen;
  • bij het reinigen van dompelbaden;
  • bij het toepassen van een gaswasser, natte elektrofilter, …;
  • bij het nat reinigen van de werkvloer;
  • bij het morsen van afwerkingsproducten, organische oplosmiddelen (solventen);
  • bij thermische houtbehandeling.

Deze afvalwaterstromen kunnen beheerst worden door toepassing van de technieken beschreven in "Water".
Voor de sectoren die in de voorliggende BBT-studie besproken worden is, mits toepassingen van de de milieuvriendelijke technieken in "Water", een nullozing van bedrijfsafvalwater uit processen (d.i. m.u.v. verontreinigd hemelwater) haalbaar.

Naast bovengenoemde stromen, kan ook nog verontreinigd hemelwater ontstaan.

In de voorliggende BBT-studie worden de analyseresultaten van het bedrijfsafvalwater (hemelwater) van de spaanplaatproducenten in meer detail bestudeerd, daar bij de vervaardiging van spaanplaten verschillende materialen buiten worden opgeslagen.
Er zijn voor de periode 2006 - 2008 voor drie van de vier spaanplaatproducenten analyseresultaten beschikbaar (bron: http://www.vmm.be/geoview/afvalwater.html). Het aantal analyseresultaten per producent is evenwel beperkt. De bedrijven lozen allen op oppervlaktewater.
Het afvalwater van bedrijf 1 bestaat uit afstromend hemelwater en (een geringe hoeveelheid) afvalwater van hogedrukreiniging. Er wordt bij dit bedrijf niet-verontreinigd behandeld houtafval opgeslagen. De zuivering omvat een bezinkingsput en een koolwaterstofafscheider. De metingen zijn debietsgebonden metingen. De stalen werden genomen uit de meetgoot.

Het afvalwater van bedrijf 2 bestaat uit afstromend hemelwater. Er wordt bij dit bedrijf niet-verontreinigd behandeld houtafval opgeslagen. De zuivering omvat een bezinkingsput met drijflaagafscheider en duikschot (= koolwaterstofafscheider). De stalen betreffen evenwel schepstalen genomen uit het oppervlaktewater (bij gebrek aan een meetgoot).
Het afvalwater van bedrijf 3 bestaat uit afstromend hemelwater. Er wordt bij dit bedrijf niet-verontreinigd behandeld houtafval opgeslagen. Er is geen duidelijkheid over de zuivering van het afvalwater. De stalen betreffen schepstalen. De stalen werden genomen in een rioolput.
De bedrijven lozen allen op oppervlaktewater. Onderstaande tabel vat deze achtergrondgegevens op een overzichtelijke manier samen.
Volgens Fedustria werden in een aantal gevallen, na een lange periode van droogte, schepmonsters genomen met opname van slib uit de staalnameput en zijn de analyseresultaten dus niet representatief voor de sector van de spaanplaatproducenten.

Tabel 1: Achtergrondgegevens bij analyseresultaten van bedrijfsafvalwater van spaanplaatproducenten

Bijkomende informatie aangaande de herkomst van het afvalwater, de herkomst van de polluenten, de zuivering van het afvalwater, … werd door de leden van het begeleidingscomité niet ter beschikking gesteld.

Ondanks het gebrek aan volledige achtergrondinformatie en de twijfels over de representativiteit van de genomen monsters/stalen, wordt in onderstaande tabel een overzicht gegeven van de beschikbare analyseresultaten en worden de analyseresultaten ter informatie getoetst aan de algemene voorwaarden (normen) voor lozing op oppervlaktewater uit VLAREM II, de basismilieukwaliteitsnormen voor oppervlaktewater uit VLAREM II, bijlage 2.3.1 en de normen voor lozing van stedelijk afvalwater op oppervlaktewater gebaseerd op VLAREM II, bijlage 5.3.1.

Gezien het beperkte aantal gegevens, het gebrek aan volledige achtergrondinformatie en de twijfels over de representativiteit van de genomen monsters/stalen, moeten de gegevens in de tabel met de nodige voorzichtigheid geïnterpreteerd worden. Uit analyse kan, met het nodige voorbehoud, onderstaande worden besloten:

  • Voor een aantal polluenten worden in de genomen schepstalen de algemene lozingsvoorwaarden (normen) uit VLAREM II, de basismilieukwaliteitsnormen voor oppervlaktewater uit VLAREM II, bijlage 2.3.1 en de normen voor lozing van stedelijk afvalwater gebaseerd op VLAREM II, bijlage 5.3.1 overschreden.
    Op basis van het aantal overschrijdingen (aantal overschrijdingen > 25 %) kan gesteld worden dat mogelijke problemen zich vnl. situeren bij de polluenten
    • zwevende stoffen, biochemisch zuurstofverbruik, chemisch zuurstofverbruik, fosfor totaal, cadmium totaal, koper totaal, lood totaal en zink, totaal (overschrijdingen vnl. bij bedrijf 2 en bedrijf 3);
    • stikstof totaal (overschrijdingen bij de drie bedrijven).
  • De verhoogde emissies van de verschillende polluenten (met uitzondering van stikstof totaal) gaan doorgaans gepaard met verhoogde emissies van zwevende stoffen.

Wanneer alle beschikbare analyseresultaten (datasets) in rekening worden gebracht, dan blijkt dat er een matig tot uitzonderlijk sterk lineair verband is tussen de concentratie zwevende stoffen en de concentratie overige polluenten. Uitschieters kunnen de correlatie evenwel sterk beïnvloeden. Wanneer enkel de analyseresultaten (datasets) waarvoor de concentratie zwevende stoffen < 60 mg/l in rekening worden gebracht, dan kan het lineaire verband niet meer worden bevestigd.

Opvallend is echter dat wanneer enkel de analyseresultaten (datasets) waarvoor de concentratie zwevende stoffen < 60 mg/l in rekening worden gebracht, de maximale concentratie van de verschillende polluenten aanzienlijk lager ligt.

Tabel 2: Correlatie tussen concentratie zwevende stoffen en concentratie overige polluenten in afvalwater van spaanplaatproducenten (Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) en eigen berekeningen)

Er kunnen tot op heden, wegens gebrek aan informatie, geen verbanden worden aangetoond tussen de aanwezigheid van de verschillende polluenten in het afvalwater van de spaanplaatproducenten en de activiteiten die plaatsvinden op hun bedrijfsterrein.

Er is evenwel een vermoeden dat de polluenten in het afvalwater zijn toe te schrijven aan de buitenopslag van niet-verontreinigd behandeld houtafval (recyclagehout) en/of fracties uit de opschoningseenheid (zie ook bijlage 7). Mechanismen als uitloging en verstuiving kunnen zorgen voor een verspreiding van de polluenten. Coatings (lakken), in recyclagehout/fracties uit opschoningseenheid, kunnen o.a. lood, cadmium en chroom bevatten. Lijmen, maar ook coatings, kunnen o.a. fosfor en stikstof bevatten. In dit geval zou bv. een aangepaste opslag (binnenopslag, overkapping, …) van de materialen en het schoonhouden van het bedrijfsterrein een oplossing kunnen bieden.

Mogelijks zijn er in het opgeslagen recyclagehout resten van verontreinigd behandeld houtafval (verduurzaamd hout) aanwezig. Houtverduurzamingsmiddelen kunnen o.a. arseen, chroom, koper, lood en zink bevatten. In dit geval zou bv. een verder doorgedreven sortering van het hout(afval) een oplossing kunnen bieden. OVAM bevestigt dat je nooit met 100% zekerheid kan uitsluiten dat er in recyclagehout geen verduurzaamd hout aanwezig is (zeker als het hout reeds verkleind is).