Constructie sleufsilo/kuilplaat volgens goede bedrijfsvoering

Beschrijving

Maatregelen om een sleufsilo/kuilplaat aan te leggen volgens goede bedrijfspraktijk zijn o.a.:

• Zorg voor de aanleg van een sleufsilo of rijkuil op een verharding voor de opslag van organisch materiaal. De voor- en nadelen van beide type opslagplaatsen zijn reeds beschreven in paragraaf 'opslag en bewaring van organisch materiaal'. Een belangrijk voordeel van sleufsilo’s is dat silosappen makkelijker gecontroleerd opgevangen kunnen worden dan bij rijkuilen. Afhankelijk van deze keuze kan gewerkt worden met aparte kuilplaten of één grote kuilplaat voor een rijkuil, of met één of meerdere sleufsilo’s afhankelijk van de benodigde opslagcapaciteit (paragraaf 'voldoende opslagcapaciteit in de rijkuil of sleufsilo voorzien'). Het opslaan op een onverharde ondergrond wordt afgeraden zoals reeds aangegeven in paragraaf 'algemene orde en netheid toepassen'. Bij voorkeur sluiten de opslagplaatsen aan op een voorterrein (met een breedte van 8 -10 m en een diepte van 3 m) en/of rechtstreeks op de verharding van het erf/bedrijfsterrein. Indien dit niet het geval is kan het opgeslagen materiaal vervuild raken met grond en zorgen voor extra slijtage aan de werktuigen en machines.

Noot:

Op een erf/bedrijfsterrein moet er altijd een afweging gemaakt worden bij het aanleggen van verhardingen. Een verharding zal zorgen voor een efficiënt transport en werking op het bedrijf. Bovendien is een verharding eenvoudig schoon te houden en zorgt het voor een gecontroleerde opvang en afvoer van erfsappen, waardoor vermeden wordt dat nutriënten kunnen uitlogen ter hoogte van het erf/bedrijfsterrein. Langs de andere kant verhindert te veel verharding dat niet-verontreinigd hemelwater kan infiltreren in de bodem.

• Kies een goede positionering en oriëntatie van de sleufsilo/kuilplaat op het erf/bedrijfsterrein. Zorg dat afstromend hemelwater en andere potentiële erfsappen zo min mogelijk in contact komen met de locaties waar organisch materiaal wordt opgeslagen die voor extra verontreiniging kunnen zorgen. Dit kan gerealiseerd worden door bijvoorbeeld de opslagplaatsen op een verhoogd deel van erf/bedrijfsterrein te plaatsen of door toepassing van omleidingsconstructies zoals randen, bermen, insluitingsgreppels, aflopende oppervlakken en verhoogde betonvloeren. Indien dit binnen de bedrijfsvoering past, worden de sleufsilo’s/rijkuilen aangelegd met de opening op het noorden of noordoosten. Dit zorgt algemeen voor minder regeninslag en minder zon op het kuiloppervlak. Hierdoor kunnen de vorming van silosappen verder beperkt worden. Tenslotte dient bij de plaatsing van de sleufsilo/kuilplaat rekening gehouden te worden met mogelijke, toekomstige uitbreidingen op het bedrijf.

• Plaats de sleufsilo/kuilplaat onder een afschot van minimum 1% en bij voorkeur 1,5 - 2%. Dit verzekert een snelle afvoer van hemelwater, maar ook van silosappen naar een bepaald punt zodat deze minder de kans hebben om het vloeroppervlak langdurig aan te tasten. Bovendien vermijdt dit de opstapeling van sappen in de kuil, wat de conservering bevordert en sapverliezen beperkt. Dit kan uitgevoerd worden in de lengterichting van de sleufsilo/kuilplaat, maar dat kan aanleiding geven tot een groot hoogteverschil. Bovendien kan dit er voor zorgen dat afstromende perssappen of percolaatwater in contact komen met afstromend, niet-verontreinigd hemelwater. Daardoor wordt bij voorkeur het afschot aangelegd in de breedte van sleufsilo’s of kuilplaten waardoor silosappen snel via putjes of goten langs de zijkant of het midden van de sleufsilo/kuilplaat kunnen worden afgevoerd. Zorg bij de aanleg van het afschot er voor dat de afwatering steeds weg loopt van de richting van grachten en oppervlaktewater. De natuurlijke helling van het perceel mag gevolgd worden op voorwaarde dat afstromende erfsappen niet in de richting van een gracht of oppervlaktewater stroomt. Indien mogelijk worden de sleufsilo’s/rijkuilen zo ver mogelijk van oppervlaktewater en waterbronnen geplaatst.

• Voorzie voldoende opslagcapaciteit bij de aanleg van sleufsilo’s/rijkuilen.

• Vlakke, vloeistofdichte, zuurbestendige vloeren (en wanden i.g.v. een sleufsilo) toepassen bij opslag van organisch materiaal. Een vlakke vloer kan makkelijker schoon gehouden en gereinigd worden. Bovendien vergemakkelijkt dit het in- en uitkuilen van het organisch materiaal. Vloeistofdichte vloeren vermijden dat silosappen via het vloeroppervlak in de bodem terecht kunnen komen of verder kunnen afstromen naar het oppervlaktewater. Een zuurbestendige vloer vermijdt dat het vloeroppervlak aangetast en uiteindelijk beschadigd raakt door de inwerking van zure silosappen.

• Voorzie opvanggoten en een opvangsysteem voor silosappen (zie paragrafen 'opvanggoten en opvangsysteem voorzien voor het afstromen van erfsappen op het erf/bedrijfsterrein' & 'gescheiden opvang en silosappen (en niet-verontreinigd hemelwater)'.

Technische haalbaarheid

Deze maatregelen zijn technisch haalbaar voor de aanleg van nieuwe sleufsilo’s/kuilplaten of de heraanleg van bestaande sleufsilo’s/kuilplaten. Oudere bedrijven zijn vaak zo ingericht dat de afwatering plaatsvindt richting een gracht of oppervlaktewater en zijn daardoor moeilijk nog aan te passen om deze afstroom te vermijden. De verplichtingen in de huidige VLAREM-regelgeving om rekening te houden met de oriëntatie van het afschot van de sleufsilo/kuilplaat zijn enkel geldig voor sleufsilo’s/kuilplaten die na 1 juli 2016 vergund zijn. Welke maatregelen op een bedrijf kunnen worden toegepast, is afhankelijk van de bedrijfsvoering, de erf-/bedrijfsterreinsituatie en de omstandigheden.

Milieu-impact

Deze maatregelen voorkomen/beperken dat erfsappen zoals silosappen of verontreinigd hemelwater kunnen gevormd worden en/of afstromen. Hierdoor wordt vermeden dat nutriënten in het milieu (bodem, grond- en/of oppervlaktewater) terechtkomen door uitloging ter hoogte van het erf/bedrijfsterrein. Door het toepassen van deze maatregel wordt er geen noemenswaardige impact verwacht in de keten.

Economische haalbaarheid

Het aanpassen van een bestaand erf/bedrijfsterrein volgens deze maatregelen vraagt grote investeringen. Daardoor worden deze maatregelen enkel financieel haalbaar geacht voor de aanleg van nieuwe bedrijven, nieuwe sleufsilo’s/kuilplaten of de heraanleg van bestaande sleufsilo’s/kuilplaten. De kosten kunnen variëren afhankelijk van het type van de keerwanden en het type ondervloer dat wordt toegepast (zie paragraaf 'voeistofdichte, zuurbestendige vloeren en wanden (i.g.v. een sleufilo) toepassen bij opslag van organisch materiaal').

Het plaatsen van een nieuwe sleufsilo (met verplichte opslag) komt in aanmerking voor VLIF-steun (onder de code “sleufsilo”, 15% steun). Ook voor het plaatsen van een opvang voor silosappen bij bestaande sleufsilo’s kan VLIF-steun verkregen worden (aan te vragen onder code “opslag verontreinigd water”, 30% steun). Meer informatie hierover is terug te vinden via VLIF-investeringssteun voor land- en tuinbouwers (laatst geraadpleegd dd. 10/12/21).

De volgende kostprijzen (vervangingswaarde) zijn terug te vinden in de KWIN-rapportage:

• kuilplaat:                                                34 - 54 euro/m²
• sleufsilowand tot 2 m hoog:          120 -180 euro/m wand
• sleufsilo wand tot 4 m hoog:         175 - 295 euro/m wand
• mestplaat:                                            68 - 100 euro/m²
• perssapgoot:                                       11 - 18 euro/m
• verholen goot:                                    56 euro/m

Ter illustratie wordt hieronder een prijsindicatie berekend voor een sleufsilo van 10x50 m met opstaande wanden van 2 m langs drie zijden aan de hand van de kostprijzen (vervangingswaarde) uit de KWIN-rapportage en leveranciersinformatie (excl. opvangsysteem voor silosappen; zie paragraaf  'gescheiden opvang en silosappen (en niet-verontreinigd hemelwater)'):

• Wanden: (2x50 m + 10 m) x (120 - 180 euro/m) wand = 13 200 - 19 800 euro
• Kuilplaat: (50x10 m) x (34 - 54 euro/m²) = 17 000 - 27 000 euro
• Totale kostprijs (vervangingswaarde; excl. plaatsingskosten): 30 200 - 46 800 euro

Referenties

• Beerling, 2013
• Boussery, 2011
• Broos Water, 2007
• Debergh, 2017
• Groeien, 2012
• Input leden BC, schriftelijke communicatie Departement Landbouw en Visserij, 2021
• Input leden BC, 2022
• Leveranciersinformatie, 2021
• Remmelink et al., 2020