Opvanggoten en opvangsysteem voorzien voor het afstromen van erfsappen op het erf/bedrijfsterrein

Beschrijving

Om te vermijden dat erfsappen van het erf/bedrijfsterrein kunnen afstromen en aanleiding kunnen geven tot verontreiniging van het milieu (bodem, grond- en/of oppervlaktewater) door het insijpelen van nutriënten, moeten er op het erf/bedrijfsterrein opvanggoten en opvangsystemen voorzien worden. De essentie is dat alle vrijkomende erfsappen op het erf/bedrijfsterrein afkomstig van de opslag van organisch materiaal of vanop de verhardingen moeten worden opgevangen en adequaat worden afgevoerd. Afhankelijk van de aard van de stroom moet deze correct behandeld en afgevoerd worden, of geleid worden naar een gesloten opvangvoorziening zonder overloop naar het oppervlaktewater. In het geval van de opslagplaatsen voor organisch materiaal kunnen hier specifieke technieken voor worden toegepast om silosappen gescheiden te kunnen opvangen (zie paragraaf 'vloeistofdichte, zuurbestendige vloeren en wanden (i.g.v. een sleufsilo) toepassen bij opslag van organisch materiaal'). In de meest eenvoudige oplossing kan de kuilplaat van de rijkuil of sleufsilo over de lengte onder afschot geplaatst worden zodat de silosappen afstromen naar een afvoergoot aan de voorzijde van de rijkuil of sleufsilo die aangesloten is op een mestdichte opslagvoorziening. Echter heeft dit het nadeel dat perssappen en percolaatwater zich kunnen mengen met de run-off van de lege silovloer. Een beter alternatief is de vloer over de volledige lengte onder afschot zetten in de breedte en in deze richting de erfsappen op te vangen.

Over het algemeen is het erf/bedrijfsterrein verhard en veelal voorzien van bedrijfsriolering. Dit kan bestaan uit een combinatie van (mol)goten, straatkolken, (bezink)putten, afvoerbuizen en dergelijke die het hemelwater en andere afstromende erfsappen opvangen en afvoeren. Indien deze allemaal op hetzelfde netwerk zijn aangesloten, bestaat het risico dat verontreinigingen, die op het erf/bedrijfsterrein aanwezig zijn met het hemelwater via de bedrijfsriolering in het oppervlaktewater en/of bodem terecht komen. Daardoor is het belangrijk dat op locaties waar een hoog risico bestaat op het afstromen van erfsappen zoals de opslagplaatsen van organisch materiaal, de bedrijfsriolering de erfsappen afleidt naar een gesloten opvangvoorziening zonder overloop naar het oppervlaktewater zoals bijvoorbeeld een mestkelder of een andere mestdichte opslagvoorziening. In het ideale geval kan een compartimentering van het erf/bedrijfsterrein er voor zorgen dat er een onderscheid gemaakt wordt tussen een ‘vuil’ en ‘schoon’ deel van het erf/bedrijfsterrein (zie paragraaf 'voorzien van aparte, ingerichte reinigingsplaats voor materiaal en machines'). Om een adequate afvoer te garanderen en verdere verontreiniging door afstromende erfsappen te vermijden is het belangrijk dat deze opvanggoten en opvangsystemen regelmatig worden gereinigd en proper worden gehouden.

Technische haalbaarheid

Opvanggoten en opvangsystemen op het erf/bedrijfsterrein worden algemeen toegepast in landbouwbedrijven en covergistingsinstallaties in Vlaanderen. Meestal zijn deze gekoppeld aan een first-flushsysteem in landbouwbedrijven. Voor bestaande bedrijven kan het praktisch moeilijk zijn om bestaande kuilplaten of sleufsilo’s op deze manier aan te passen. Bij de aanleg van nieuwe bedrijven of de heraanleg van bestaande bedrijven kan overwogen worden om te streven naar compartimentering van het erf/bedrijfsterrein om een onderscheid te maken tussen een ‘vuil’ en ‘schoon’ deel van het erf/bedrijfsterrein (zie paragraaf 'compartimentering van het erf/bedrijfsterrein').

Noten:

• Volgens de huidige VLAREM-regelgeving zijn enkel de inrichtingen vergund na 1 juli 2016 verplicht om silosappen van de kuilplaat op te vangen door het voorzien van opvanggoten en een opvangsysteem (tenzij anders vermeld in de milieuvergunning). Dit betekent echter niet dat inrichtingen vergund voor 1 juli 2016 silosappen zomaar mogen lozen. Zoals alle inrichtingen mogen zij geen bedrijfsafvalwater lozen tenzij uitdrukkelijk vergund met het juiste normenkader en moeten zij volgens art. 5.9.8.5. §4 en art. 5.45.7.3. doeltreffende maatregelen nemen om de vervuiling te beperken van het hemelwater dat afvloeit van de kuilplaat.
• Zie ook de noot bij paragraaf 'compartimentering van het erf/bedrijfsterrein' over het nullozerstatuut bij covergistingsinstallaties.

Milieu-impact

Deze techniek voorkomt dat erfsappen van het erf/bedrijfsterrein kunnen afstromen en aanleiding kunnen geven tot verontreiniging van het milieu (bodem, grond- en/of oppervlaktewater) door de het uitlogen van nutriënten vanop het erf/bedrijfsterrein. Afhankelijk van de opbouw van de bedrijfsriolering moeten grotere of kleinere hoeveelheden erfsappen afgevoerd worden naar de mestkelder of mestdichte opslagvoorziening. Hierdoor heeft het mogelijk een invloed op de keten doordat een extra of lagere hoeveelheid (verdunde) mest verwerkt of afgezet dient te worden volgens de geldende wettelijke bepalingen. Bij het reinigen van de opvanggoten en opvangsystemen kan afval (slib) vrijkomen.

Economische haalbaarheid

Deze maatregel is financieel haalbaar voor alle landbouwbedrijven en covergistingsinstallaties. Indien de huidige bedrijfsriolering niet minstens een ontkoppeling tussen het run-off water van het erf en silosappen voorziet, kan het aanpassen van het bestaande afvoersysteem voor hemelwater en erfsappen grote kosten met zich meebrengen. De meerkost bij de aanleg van een nieuw erf of bedrijfsterrein is eerder beperkt.

De volgende kostprijzen (vervangingswaarde) zijn terug te vinden in de KWIN-rapportage (excl. kosten voor breekwerken):

• perssapgoot:                                       11 - 18 euro/m;
• verholen goot:                                    56 euro/m;
• perssapput 2 m³:                                525 euro.

Referenties

• Broos, 2011
• KWIN, 2020