Opvang en hergebruik, infiltratie, buffering of lozing van hemelwater

Beschrijving

Bij de keuze van een afvoersysteem voor (niet verontreinigd) hemelwater moet een rangorde gerespecteerd worden. Deze rangorde is bindend en moet gevolgd worden, indien de technische en economische haalbaarheid het toelaten:

1. Opvangen voor hergebruik (hemelwaterput);
2. Infiltratie op eigen terrein;
3. Buffering met vertraagd lozen op het oppervlaktewater of een kunstmatige afvoerweg voor hemelwater;
4. Lozing in de regenwaterafvoerleiding (RWA) in de straat.

Wanneer de hierboven vermelde afvoerwijzen niet haalbaar zijn, mag het hemelwater in de openbare riolering worden geloosd.

Opvangen voor hergebruik krijgt de hoogste prioriteit. Afvloeiend hemelwater van daken, wegen en verharde oppervlakten, dat niet in aanraking is geweest is met milieuschadelijk stoffen (door menselijke activiteiten) kan bv. in het reinigingsproces worden gebruikt. Hierdoor kan bespaard worden op het gebruik van grond-, oppervlakte- en/of leidingwater. Daarnaast zijn er ook andere voorbeelden waarbij hemelwater wordt gebruikt voor de waterbevoorrading van de inrichting.

Toepasbaarheid

• Techniek is bewezen.
• Technische beperkingen:
  • Gestelde kwaliteitseisen
    Om in aanmerking te komen voor gebruik in het reinigingsproces, moet het hemelwater voldoen aan een aantal kwaliteitseisen. Deze zijn in principe gelijkaardig aan de eisen die gesteld worden in geval van hergebruik van water (§ 4.2.9), en zijn afhankelijk van de toepassing waarin hemelwatergebruik beoogd wordt.

De minst strenge kwaliteitseisen worden gesteld voor het uitwendig reinigen van wagens, en voor de eerste spoelstappen bij het inwendig reinigen van niet-voedingstanks. Deze processen lenen zich dan ook het best tot gebruik van hemelwater.

Voor de laatste spoelingen bij een interne reiniging worden strengere kwaliteitseisen gesteld en is gebruik van hemelwater minder vanzelfsprekend.

Ook voor het inwendig reinigen van tanks waarin voedingsmiddelen worden getransporteerd, worden strengere kwaliteitsvoorwaarden gesteld, nl. drinkwaterkwaliteit. Dit omvat o.a. een absolute kiemvrijheid van het gebruikte water.

• Het is raadzaam enkel hemelwater afkomstig van de daken van de tankreinigingsinstallatie en/of van daken van naastliggende gebouwen te gebruiken. Hemelwater afkomstig van wegen en verharde oppervlakten kan vervuild zijn met koolwaterstoffen e.d. en is hierdoor minder geschikt voor gebruik in het reinigingsproces. Omdat dakwater meestal zwevende stoffen bevat is minimaal een filtratiestap vereist om het water in het reinigingsproces te kunnen gebruiken. Eventueel kan nog een actief koolfiltratie nageschakeld worden om nog resterende organische vervuiling te verwijderen.

• Biofouling/biocorrosie:
  Een mogelijk probleem bij hergebruik van hemelwater is dat zich na verloop van tijd biofouling (biologische groei in leidingwerk en sproeikoppen) en eventueel biocorrosie kan voordoen. Dit kan voorkomen worden door het water te desinfecteren. Desinfectie vereist niet steeds een bijkomende behandeling. In vele gevallen hebben immers de voor de reiniging gebruikte reinigingsmiddelen reeds een desinfecterende werking (bv. sterke loogconcentraties).

• Ook de beschikbare hoeveelheid hemelwater (beschikbaar dakoppervlakte, van de eigen installatie en/of van naastliggende gebouwen) bepaalt de haalbaarheid. Veelal zal wel voldoende hemelwater beschikbaar zijn om voor de externe reiniging van wagens geheel of gedeeltelijk gebruik te maken van hemelwater, doch niet voldoende om daarnaast ook nog hemelwater te gebruiken voor de interne reiniging. De mogelijkheden moeten dus steeds geval per geval onderzocht worden.

De randvoorwaarden gekoppeld aan het hergebruik van hemelwater zijn voor vatenreiniging in principe analoog aan deze voor tankreiniging. In het algemeen is het gebruik van hemelwater goed te combineren met de bij vatenreiniging toegepaste cascade-tegenstroom spoeltechnieken. Voor de finale naspoelstap is gebruik van hemelwater echter minder vanzelfsprekend.

• Bij ca. 4/10 bedrijven in Vlaanderen wordt hemelwater ingezet voor reiniging.^[1] Er is weinig informatie m.b.t. de ingezette hoeveelheden en de voorbehandeling van het hemelwater. Ca. 1/10 geeft aan hemelwater in te zetten voor de uitwendig reiniging van wagens.

Milieuvoordeel

• Beperking van gebruik van grond-, oppervlakte- en leidingwater.
  De hoeveelheid grond-, oppervlakte- en/of leidingwater die kan worden vervangen door hemelwater, en dus de waterbesparing, is afhankelijk van de beschikbare dakoppervlakte, de inhoud van de hemelwaterput (reservoir) en de hoeveelheid neerslag.

• Gebruik van energie, grond- en hulpstoffen, etc. bij zuivering van hemelwater.

Financiële aspecten

• De mogelijke besparingen ten gevolge van hergebruik van hemelwater wegen niet altijd op tegen de kosten van de aan te brengen voorzieningen (filter, opslagtank, pompen, leidingen, …). In het algemeen zal de kostprijs om een bestaande installatie geschikt te maken voor hergebruik van hemelwater, zeker voor interne reiniging, hoger zijn dan de kostprijs om hergebruik van hemelwater te voorzien bij een nieuw te bouwen installatie.

Bronnen

• (Commissie Integraal Waterbeheer (CIW), 2000)
• (Nederlandse Commissie Integraal Waterbeheer (CIW), 2002)
• (Huybrechts, Vercaemst, & Dijkmans, 2003)
• (Polders, Vanassche, & Huybrechts, 2013)