Reinigen met oplosmiddelen die geen PER bevatten

Beschrijving

Mits een goed onderhoud en correct gebruik van de reinigingsmachine en de nodige veiligheidmaatregelen zouden de emissies aan PER beperkt moeten zijn. In de praktijk kunnen er echter altijd calamiteiten optreden waardoor er een grotere vrijzetting is van PER in het milieu met de nodige gevolgen. Het doorsijpelen van PER naar de bodem is bijvoorbeeld de oorzaak geweest voor tal van historische bodemverontreinigingen. Het vrijkomen van (hoge concentraties) PER in de lucht, heeft dan weer tot gevolg dat werknemers blootgesteld worden aan de potentiële gevaren van het oplosmiddel. Enerzijds vanuit de schrik van eventuele gevolgen en anderzijds vanuit het creëren van een groen image, schakelen veel droogkuisbedrijven over op alternatieve oplosmiddelen, of anders gezegd oplosmiddelen die geen PER bevatten.

Bij overschakeling naar een ander oplosmiddel, is het essentieel te weten wat de specifieke eigenschappen en karakteristieken zijn van de potentiële (alternatieve) oplosmiddelen. In de tabel bij de gebruikte oplosmiddelen staan deze eigenschappen en karakteristieken opgelijst voor de verschillende types oplosmiddelen die momenteel op de markt zijn. Bij de keuze van het alternatief speelt het profiel van het droogkuisbedrijf een grote rol:

• Welke types textiel worden meestal gereinigd?
• Wat moet het reinigend vermogen van het oplosmiddel zijn?
• Wat is het budget?
• ...

Vermits het ombouwen van een PER-machine geen evidentie is (zie hieronder bij “Toepasbaarheid”), komt het overschakelen naar een alternatief oplosmiddel overeen met de aankoop van een volledig nieuwe machine. Een drempel die -budgettair gezien- de grootste invloed heeft in de beslissing om over te schakelen.

Toepasbaarheid

Een omschakeling naar alternatieve oplosmiddelen is in principe mogelijk maar is niet altijd de aangewezen keuze:

• Alternatieve oplosmiddelen hebben over het algemeen een minder intrinsiek reinigend vermogen dan PER. Droogkuisbedrijven die bijvoorbeeld gespecialiseerd zijn in het reinigen van zwaar vervuilde werkkledij hebben het reinigend vermogen van PER nodig. Bijkomend is niet elk oplosmiddel geschikt voor elk soort textiel. Anderzijds hebben niet alle soorten textiel en alle type vervuiling de sterke reinigingskracht van PER nodig.
• Veel droogkuisbedrijven hebben jarenlang gewerkt met PER, en kennen perfect de werking en de voor- en nadelen van het oplosmiddel. Overstappen naar een ander oplosmiddel houdt in dat ze terug hun kennis en ervaring moeten opbouwen wat de dienstverlening niet altijd ten goede komt.
• De meeste gebruikte alternatieve oplosmiddelen (Sensene^®, SolvonK4^®, HiGlo^®, ...) zijn nog maar vrij recent op de markt, de effecten op langere termijn zijn nog onvoldoende gekend. Dit zorgt voor enige (al dan niet terechte) terughoudendheid.
• Het is onmogelijk om alternatieve oplosmiddelen te gebruiken in PER-machines (één uitzondering: n-propylbromide). Het is mogelijk om een bestaande PER-machine om te bouwen tot een machine die geschikt voor het gebruik van alternatieve oplosmiddelen maar dit wordt afgeraden door de leveranciers en producenten. De ombouw vereist het vervangen van verschillende onderdelen zoals de waterafscheider, de veiligheidsvoorzieningen, het filtersysteem, de elektronica, ..., waardoor de kosten zeer hoog oplopen. Daarbij is het niet zeker of dezelfde veiligheid kan gegarandeerd worden als bij machines die initieel gebouwd werden voor alternatieve oplosmiddelen. Dit alles zorgt ervoor dat bij overschakeling naar alternatieve oplosmiddelen een nieuwe machine moet aangekocht worden.
• Verschillende alternatieve oplosmiddelen zijn mengsels van koolwaterstoffen en andere actieve bestanddelen. Hun reinigend vermogen kan in de loop van de tijd afnemen indien de samenstelling wijzigt onder invloed van het reinigingsproces. Het kan gebeuren dat de actieve bestanddelen van deze mengsels met het destillatieproces verwijderd worden waardoor het oplosmiddel zijn reinigend vermogen na enige tijd verliest. Of oplosmiddelen die te gemakkelijk oplossen in water, waardoor grote hoeveelheden oplosmiddel verloren gaan met het contactwater en bijgevolg een extra investering vragen voor de recuperatie van het oplosmiddel om dit hoge verbruik tegen te gaan. Bij deze machines wordt soms een extra vat geplaatst waaraan poeders worden toegevoegd voor de recuperatie van het oplosmiddel.

Vanuit de praktijk zijn reeds verschillende succesvolle omschakelingen gekend. Steeds meer PER-machines worden op het einde van hun levensduur vervangen door machines die werken met alternatieve oplosmiddelen. In sommige gevallen is het niet mogelijk of niet de meest aangewezen keuze om over te schakelen naar alternatieve oplosmiddelen om de redenen opgesomd hierboven.

In sommige landen (of delen ervan; bv. Californië, Parijs) wordt een transitie naar alternatieve oplosmiddelen reeds verplicht (uitfasering PER).

Milieuaspecten

Alternatieve oplosmiddelen streven ernaar om betere milieuaspecten dan PER te garanderen, zonder diens reinigende capaciteiten te verliezen. Hoewel er op het vlak van reiniging/kostprijs nog ruimte is voor verbetering, zijn er reeds verschillende alternatieve oplosmiddelen (zoals koolwaterstoffen en GreenEarth^®) op de markt met beduidend minder belastende eigenschappen op het vlak van milieu en gezondheid (i.t.t. PER). In de tabel bij de gebruikte oplosmiddelen zijn deze eigenschappen weergegeven, alsook in de bijhorende technische fiches voor de meest gebruikte oplosmiddelen in bijlage 2 van de BBT studie voor de droogkuissector, 2019.

De milieu- en gezondheidseffecten op langere termijn zijn echter nog maar weinig gekend. De beschikbare data is tot op heden vooral afkomstig van de producenten en leveranciers zelf en niet vanuit de praktijk.

Financiële aspecten

Vermits een ombouw niet evident is, zijn het vooral droogkuisbedrijven die hun bestaande machine moeten vervangen die investeren in een nieuwe multisolventmachine.

De meerprijs (ten opzichte van PER-machines) voor koolwaterstofmachines met een stikstofgroep bedraagt 10.000–15.000 euro. (Bron: persoonlijke communicatie aanbieders machines, 2017). Ook het Wisconsin Department Of Natural Resources spreekt over een meerkost van 15.000 euro voor de droogkuismachines met alternatieve oplosmiddelen (Bron: https://dnr.wi.gov/, 2013).