Optimaliseren van de spoelwaterhuishouding van de melkinstallatie

beschrijving techniek

Een klassieke reiniging van de melkinstallatie en de koeltank bestaat uit drie stappen: (1) een voorspoeling met koud en/of lauwwarm water, (2) een hoofdreiniging met warm water samen met een alkalisch of zuur reinigingsproduct en (3) een naspoeling met koud water. Voor elke spoeling wordt telkens proper water gebruikt. Na de reiniging wordt het spoelwater geloosd.

Door gebruik te maken van een driewegklep is het mogelijk om bij een klassieke reinigingsinstallatie het hoofd- en naspoelwater, gescheiden van het voorspoelwater op te vangen en ter hergebruiken.

Figuur: principe van een klassiek reinigingssysteem met driewegklep

Naast de boven vermelde klassieke reinigingsinstallatie zijn er drie alternatieve reinigingssystemen beschikbaar:, met name

(1) doorschuifreiniging
(2) voorraadreiniging
(3) combinatie van doorschuifreiniging en voorraadreininging

doorschuifreiniging

Bij de doorschuifreiniging wordt er enkel vers water gebruikt bij de naspoeling en wordt enkel het voorspoelwater geloosd. Het water van de naspoeling wordt opgeslagen en na de volgende melkbeurt opgewarmd en na toevoeging van reinigingsproduct gebruikt voor de hoofdreiniging. Het water afkomstig van de hoofdreiniging wordt opgeslagen in een geïsoleerd vat en na de volgende melkbeurt gebruikt als voorspoelwater. Pas dan wordt het water geloosd. Op deze manier kan het waterverbruik tot op één derde verminderd worden.

Figuur: principe van doorschuifreiniging

voorraadreiniging

Bij de voorraadreiniging wordt het water van de hoofdreiniging gedurende langere tijd (b.v. alle opeenvolgende alkalische reinigingen) na elkaar voor de reiniging van de melkinstallatie gebruikt. Het reinigingswater wordt hiervoor gedurende de hele week in een geïsoleerd vat opgeslagen. Vlak voor het reinigen wordt het water bijverwarmd en reinigingsproduct gedoseerd. Voor de zure reiniging wordt telkens wel proper water gebruikt. Er mag omwille van het gevaar op het ontstaan van chloordampen geen vermenging gebeuren tussen alkalisch en zuur reinigingsmiddel. Voor zowel de voorspoeling als de naspoeling wordt wel telkens vers water gebruikt dat na gebruik geloosd wordt.

Figuur: Principe van voorraadreiniging

combinatie van doorschuif- en voorraadreiniging

Ook een combinatie van doorschuifreiniging met voorraadreiniging is mogelijk. Bij deze combinatie wordt de hoofdreiniging gedurende meerdere keren hergebruikt. Het naspoelwater wordt opgeslagen om na de volgende melkbeurt als voorspoelwater te gebruiken.

Figuur: Principe van doorschuif- en voorraadreiniging

De benodigde hoeveelheid water voor het reinigen van de melkinstallatie hangt af van o.a. de diameter van de melkleiding, de grootte van de melkinstallatie en het gebruik van elektronische melkproductiemeters. Aan de hand van de rekenregels in volgende tabel kan een berekening gemaakt worden van het benodigd aantal liter water dat per spoelgang nodig is voor de reiniging van de melkinstallatie.

Tabel: Rekenregels voor de benodigde hoeveelheid spoelwater voor de melkinstallatie, uitgedrukt in aantal liter per spoelgang

technische haalbaarheid

Het optimaliseren van de spoelwaterhuishouding van de melkinstallatie is technisch haalbaar voor alle melkveebedrijven. Bij klassieke reinigingsinstallaties is het afscheiden van hoofd- en naspoelwater van het voorspoelwater mogelijk door toepassing van een driewegklep. Bij nieuwe melkinstallaties zijn alternatieve systemen mogelijk, zoals doorschuifreiniging, voorraadreiniging of een combinatie van beiden. Deze alternatieve reinigingssystemen worden anno 2005 slechts in een beperkt aantal bedrijven toegepast.

milieu-impact

Door het optimaliseren van de benodigde hoeveelheid spoelwater van de melkinstallatie kan overmatig water- en chemicaliënverbruik alsook de hoeveelheid vrijkomend afvalwater beperkt worden.

economische haalbaarheid

Uit de wateraudits melkveehouderij blijkt dat het gebruik van een driewegklep in een bestaande melkinstallatie met als doel de spoelwaters op te vangen (en terug in te zetten op het bedrijf) economisch rendabel is.

Globaal genomen is een alternatieve reinigingsinstallatie (die een gedeelte van het spoelwater hergebruikt) duurder dan een klassiek reinigingssysteem.

Enkele voorbeelden:

• meerprijs investering van een volledige doorschuifreiniging: 6 000 (exclusief BTW) - 7 260 € (inclusief BTW)
• meerprijs investering van een doorschuifreiniging naspoeling naar voorspoeling: 1 000 (exclusief BTW) - 1 210 € (inclusief BTW)