Toepassen van ammoniakemissiearme stalsystemen

beschrijving techniek

De Vlaamse stalsystemen emitteren in veel gevallen een aanzienlijke hoeveelheid ammoniak naar de lucht. Om deze emissie te beperken worden ammoniakemissiearme (AEA-) stalsystemen toegepast. Hierbij is een goede bedrijfsvoering onontbeerlijk. Het emissiearme karakter van stallen wordt bepaald door ondermeer:

• snelle verwijdering van mest;
• beperking van het emitterend mestoppervlak;
• mestdroging;
• mestbehandeling (b.v. beluchting, koeling);
• mechanische ventilatie;
• gemakkelijk te reinigen materialen.

In specifieke gevallen (b.v. voldoende luchtdebiet, aanwezigheid van mestbewerking- en/of -verwerking) kan de emissie van ammoniak naar de lucht en geurhinder beperkt worden door het inzetten van luchtbehandelingstechnieken.

technische haalbaarheid

Rundvee staat ongeveer de helft van het jaar in de stal en de andere helft in de wei. Bij weidegang is de kans dat mest en urine op dezelfde plaats terechtkomen beperkt, waardoor de kans op ammoniakvorming (afbraak van ureum in de urine door het enzyme urease in mest) eveneens beperkt is.

In de stal komen mest en urine veelal op dezelfde plaats terecht en wordt ongeveer 8.8 kg ammoniak geëmitteerd per rund per jaar. Ammoniakemissiebeperkende maatregelen op stalniveau zijn b.v. het beperken van het contact en de reactietijd tussen mest en urine, en een snelle afvoer van de mest.

Onderstaande tabel geeft een overzicht van ammoniakemissiearme stalsystemen voor rundvee, op basis van literatuurgegevens en Nederlands onderzoek en is opgesteld door de Vlaamse werkgroep stallen.

Voor melk- en zoogkoeien werden enkel de systemen grupstal (systeem 1.3.2) en ligboxenstal met dichte sleufvloer (systeem 1.3.7) als haalbaar beschouwd voor Vlaanderen. De overige systemen werden als niet-haalbaar geëvalueerd omwille van o.a.:

• zeer groot waterverbruik
• slechte ervaringen met deze systemen in Nederland, voornamelijk omwille van ontevredenheid bij de veehouders over dierenwelzijn. T.g.v. de gladheid van de vloer lopen heel wat dieren breuken en kwetsuren op.
• in de investeringskost is de extra opslag niet mee gerekend wat de totale investeringskost voor de systemen nog een stuk duurder maakt dan eerst ingeschat.

Tabel: Overzicht emissiearme staltechnieken voor rundveestallen

BRON: BBRT-lijst ammoniakemissiearme stalsystemen versie 5.0

Opmerkingen
- De grupstal met stalen rooster en drijfmest is echter niet voor alle bedrijfsgroottes en bedrijfsleiders geschikt.

- Voor loopstallen werd een sleufvloer ontwikkeld, dit is een vloer die bestaat uit “dichte” betonplaten voor zien van sleuven met daarin perforaties die de urine doorlaten. De mest wordt afgevoerd met behulp van een schuif. Hoewel dergelijke vloer minder snel glad wordt dan de loopvloeren in de andere systemen, blijkt de beloopbaarheid in de praktijk toch na verloop van tijd in te hoge mate af te nemen.

- Anno 2005 is er slecht één standaardstal voor vleeskalveren gangbaar, met name groepshuisvesting in kleine groepen. AEA-stalsystemen voor vleeskalveren zijn er niet; wel kan ammoniakemissie beperkt worden door de standaardstal te optimaliseren. Een voorbeeld van optimalisatie is het ledigen van de mestgoot op regelmatige basis (b.v. meerdere keren per dag) met behulp van een mestschuif.

- Het beperken van ammoniakemissie op stalniveau voor rundvee is anno 2005 technisch moeilijk haalbaar omwille van o.a. de onderstaande redenen:

• Het aantal technieken voor rundvee is beperkt, enkel voor melkvee zijn er een aantal gekende technieken. De technische haalbaarheid ervan blijkt in de praktijk (vnl. met betrekking tot dierenwelzijn) beperkt.
• De reductie die op jaarbasis gehaald kan worden via staltechnieken voor rundvee is eerder beperkt. Het feit dat runderen een groot deel van het jaar (160 à 190 dagen) op de weide doorbrengen ligt hier zeker mee aan de basis. De investering voor de veehouder zal dus relatief groot zijn voor een eerder beperkte milieuwinst.
• Voor runderen zijn er andere technieken zoals aanpak aan de bron (voerdermaatregelen), waarbij vermoedelijk hetzelfde resultaat kan behaald worden tegen lagere kosten.
• Er is nog geen goede meetmethode om de emissie uit natuurlijk geventileerde stallen te meten. Dit betekent dat nieuwe technieken niet via meting kunnen geëvalueerd worden.
• De rundveestapel neemt de laatste jaren gestaag af. Deze autonome afname zal zich de komende jaren gezien de MTR maatregelen allicht verder zetten.

milieu-impact

Toepassen van ammoniakemissiearme stalsystemen heeft minder emissie van ammoniak naar de lucht en in veel gevallen een beperking van de geur als gevolg. Bij bepaalde ammoniakemissiearme stalsystemen kan het stofgehalte beperkt worden door het toepassen van voorbehandelingstechnieken (b.v. gebruik van poly-elektrolyt bij systeem V-4.1 voor vleesvarkens).

Het beperken van de ammoniakemissie uit de stal impliceert dat meer stikstof in de mest zit. Gevolg is dat meer oppervlakte vereist is om de mest af te zetten of mestbewerking en/of –verwerking noodzakelijk is. Volgens Nederlands onderzoek (Brink C. et al., 2003) veroorzaakt een grotere hoeveelheid stikstof in mest mogelijk meer lachgasemissies. Voor methaanemissie naar de lucht is er geen effect te verwachten.

Bij het opstellen van de lijst met ammoniakemissiearme staltechnieken is eveneens rekening gehouden met aspecten zoals dierenwelzijn. In bepaalde gevallen zijn ecologie en dierenwelzijn echter moeilijk te combineren. Stalsystemen die weinig bewegingsvrijheid bieden (waardoor de plaats waar de mest valt, beperkt is), vertonen de laagste ammoniakemissiefactoren (bindstallen voor melkvee).

Door het beperken van de bewegingsvrijheid van de dieren, ontstaat minder luchtcirculatie, met mogelijk een reductie van emissie van fijn stof tot gevolg.

economische haalbaarheid

/