Voorzien, inoefenen en up-to-date houden van noodprocedures

Beschrijving

Noodprocedures hebben tot doel om de impact van een accidentele vrijzetting van gevaarlijke stoffen uit een inrichting op mens en omgeving zoveel mogelijk te beperken.

Noodprocedures vormen een essentieel onderdeel van de maatregelen m.b.t. een managementsysteem voor milieuvriendelijke en veilige exploitatie en voorschriften voor een veilige bedrijfsvoering.

Het is een bundeling van alle gemaakte afspraken tussen en gelegde verantwoordelijkheden bij exploitant, omliggende bedrijven, buurtbewoners, hulpdiensten, en andere belanghebbenden om in geval van een incident de schade zoveel als mogelijk te beperken.

Een noodprocedure kan specifiek op een welbepaald domein gericht zijn (bv. organisatie van brandbestrijding) of kan een breder toepassingsgebied hebben.

Specifiek met de brandweer is het belangrijk om duidelijke afspraken te maken over de uitvoering van brandbestrijdingsmaatregelen. De brandweerdiensten in Vlaanderen hebben via deelname aan Europese expertengroepen en oefenterreinen specifieke kennis en ervaring opgedaan over de aanpak van incidenten met H₂. Daarnaast kunnen zij een adviesrol opnemen tijdens de omgevingsvergunningsprocedure, waardoor zij specifieke maatregelen in het kader van brandpreventie en –bestrijding kunnen opleggen (Tom Van Esbroeck, brandweerzone centrum, 2019).

Blussen van branden: Normaal gesproken moet men waterstofbranden op laten branden totdat de gasstroom gestopt is vanwege het potentieel explosiegevaar als gevolg van het blussen van de brand met water. Het vuur zou echter wel gecontroleerd moeten worden door de opslagtanks met water te koelen. De voorzieningen om secundaire branden te vermijden en om de verdere uitbreiding van de brand te beperken worden bepaald in overleg met de brandweer. Indien nodig kunnen bv. watersproeisystemen of sprinklerinstallaties voorzien worden om de waterstofopslagtank te koelen.

Opdat alle betrokkenen kennis zou kunnen nemen van de geldende procedures voor een bepaalde inrichting is het belangrijk dat de procedures schriftelijk beschikbaar zijn op de locatie van exploitatie. Verder is het van belang dat de noodprocedures regelmatig ingeoefend worden, en dat ze actueel gehouden worden.

Een noodprocedure kan de volgende onderdelen bevatten, maar zal qua specifieke inhoud afhankelijk zijn van het voorwerp en doel van de noodprocedure (bv. brandbestrijding, productvrijzetting, interactie met omliggende bedrijven ingeval van calamiteit, …):

• een overzicht van de gevaareigenschappen van waterstof;
• een beschrijving om elk lopend proces manueel vanop afstand stop te zetten;
• een verduidelijking over het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen;
• gemeenschappelijke en individuele verantwoordelijkheden van elk der (nabijgelegen) exploitanten bij noodsituaties. Dit is bijvoorbeeld de organisatie van de brandbestrijding, het optreden van de interventiediensten en afstemming en uitvoering (oefenen) van de noodplanning^[1]. Er is echter een duidelijk onderscheid tussen interne noodplanning (verantwoordelijkheid van de exploitant, zoals onder deze titel besproken) en externe noodplanning (interventieplannen van de brandweer).

Volgens de PGS 35 worden de volgende acties in ieder geval uitgevoerd in geval van incidenten en calamiteiten (brand, waterstof- of andere lekkage (koelwater, koudemiddel)) bij een waterstoftankstation (PGS35, 2015):

• In geval van lekkage of brand moet worden getracht om die zo spoedig mogelijk onder controle te krijgen. Dit gebeurt via het activeren van een noodstopvoorziening.
• Zo nodig moet hulp worden aangeboden aan degenen die zich binnen de inrichting bevinden en aan omwonenden. Dit kan via een noodplan dat moet worden opgesteld in overleg met de bevoegde autoriteiten. Bij de afleverinstallatie moeten noodinstructies (voortvloeiend uit het noodplan) aanwezig zijn. In bijlage I bij de Nederlandse PGS 35 is een voorbeeld van een noodinstructie opgenomen.
• Deze instructie behoort de namen en telefoonnummers te bevatten van instanties en personen waarmee in geval van calamiteiten contact moet worden opgenomen en het adres van de locatie.
• Bij onbemande tankstations behoort de beheerder/gebruiker te voorzien in een 24-uursbereikbaarheid van de instanties en personen die in het noodplan worden genoemd.
• Activatie van de aanwezige noodstopvoorziening(en) om verladingen te stoppen en de installatie in te blokken;
• Waarschuwing van de hulpverleningsdiensten en de gebruiker/beheerder van het waterstoftankstation.
• Elke brand, waterstof- of andere lekkage (koelwater, koudemiddel) moet onmiddellijk worden gemeld aan de brandweer”

Toepasbaarheid

Het opstellen, inoefenen en up-to-date houden van noodprocedures is toepasbaar op alle uitvoeringstypes, maar kunnen inhoudelijk verschillen naargelang het type.

Voordeel voor milieu/veiligheidsniveau

Het opstellen, inoefenen en up-to-date houden van een noodprocedure is in de eerste plaats bedoeld om voorbereid te zijn, zodat in geval zich werkelijk een incident voordoet, er adequaat kan gereageerd worden en de noodzakelijke acties kunnen worden genomen om de gevolgen van het incident te beperken.

Financiële aspecten

Het opstellen, inoefenen en up-to-date houden van een noodprocedure vraagt financieel enige inspanning. De kosten die eraan verbonden zijn, liggen in de geïnvesteerde tijd om alle actoren samen te brengen en de afspraken met hen te maken.