Emissies naar water

Voor een algemene beschrijving van de afvalwaterproblematiek en -behandeling bij tank- en vatenreinigers wordt verwezen naar § 3.1.6 en § 3.2.8.

Lozingsgegevens tank- en vatenreinigers

Met het oog op de bepaling van BBT-GEN voor de lozing van (bedrijfs)afvalwater van de inwendige reiniging van recipiënten werden de lozingsgegevens van de ‘typische tank- en vatenreinigers’ in Vlaanderen in kaart gebracht.

Hiertoe werden de ‘typische tank- en vatenreinigers’ in Vlaanderen geselecteerd.

Het betreft bedrijven die vergund zijn onder rubriek 2.2.6 van de indelingslijst van VLAREM II, en die binnen de scope van de BBT-studie (§ 2.1.1) vallen. Het betreft veelal de tankreinigers die lid zijn van CTC, de Commissie Tank Cleaning, en, bijkomend, de vatenreinigers.

De, voor de geselecteerde bedrijven, beschikbare analyseresultaten, lozingsgegevens, werden vervolgens verzameld via de Vlaamse Milieumaatschappij. Deze lozingsgegevens worden tevens (publiek) ter beschikking gesteld via het Geoloket (http://geoloket.vmm.be/Geoviews/). Het Geoloket geeft een overzicht van de verschillende meetnetten beheerd door de VMM en levert, per meetpunt, rapportinformatie.

De analyseresultaten op het bedrijfsafvalwater die verzameld werden hebben betrekking op:

• Ca. 300 parameters: o.a. anorganische stoffen (bv. fosfor totaal en stikstof totaal), algemene organische stoffen (bv. (bio)chemisch zuurstofverbruik en zwevende stof), monocyclische aromatische koolwaterstoffen, polycyclische aromatische koolwaterstoffen, fenolen, pesticiden (o.a. organochloorpesticiden), andere organochloorverbindingen, andere organische stoffen (bv. gebromeerde difenylethers en polychloorbifenylen) en zware metalen en hun verbindingen.

• Concentraties in schepmonsters en in 24-uur-debietsproportionele mengmonsters;
  Bij schepmonsters wordt het staal genomen door scheppen.
  Bij 24-uur-debietsproportionele mengmonsters wordt het staal genomen met een debietsgebonden monsternametoestel, d.w.z. dat er telkens na een bepaald geloosd debiet een hoeveelheid afvalwater genomen wordt en aan het uiteindelijke staal toegevoegd wordt.
  Opmerking: Indien de concentratie kleiner is dan de rapportagegrens, dan wordt de concentratie gelijkgesteld aan de rapportagegrens.

• Analyses uitgevoerd door, of in opdracht van de VMM, en de bedrijven;

• Periode 2013 – 2017.

Met het oog op de bepaling van BBT-GEN werden de lozingsgegevens van de geselecteerde bedrijven, ‘typische tank- en vatenreinigers’, ook vergeleken met de lozingsgegevens van de bedrijven die onderwerp uitmaken van de BBT-studie voor verwerking van externe bedrijfsafvalwaters & vloeibare/slibachtige bedrijfsafvalstromen (Polders, Vanassche, & Huybrechts, 2013).

De lozingsgegevens van de verwerkers van externe bedrijfsafvalwaters en vloeibare/slibachtige bedrijfsafvalstromen werden eveneens verzameld via de VMM, en hebben eveneens betrekking op de periode 2013-2017.

Bij de vergelijking van de lozingsgegevens werden de reinigingsbedrijven ingedeeld in 3 categorieën, nl. in functie van het recipiënt (tanks ~ vaten) en (de aard van) het ladingsrestant (bulk & voeding ~ chemicaliën).

De categorie “vaten” omvat de bedrijven die uitsluitend “vaten” reinigen. De categorie ‘tanks” omvat bedrijven die “tanks” reinigen, al dan niet gecombineerd met vaten.

De categorie “bulk & voeding” omvat die bedrijven die uitsluitend bulkproducten en/of voedingsstoffen reinigen. De categorie “chemicaliën” omvat die bedrijven die chemicaliën reinigen, al dan niet gecombineerd met bulkproducten en/of voedingsstoffen.

De categorie “Extern” omvat de bedrijven die externe bedrijfsafvalwaters en vloeibare/slibachtige bedrijfsafvalwaterstromen verwerken, al dan niet gecombineerd met andere activiteiten, zoals de inwendige reiniging van recipiënten.

Bij de vergelijking werd gebruik gemaakt van enerzijds de ruwe (volledige) set van lozingsgegevens (“met uitschieters”), en anderzijds een uitgezuiverde set van lozingsgegevens (“zonder uitschieters”). Bij de uitgezuiverde set werden de uitschieters gedetecteerd via de standaard Inter Quartile Range (IQR) methode. Voor een gegeven continue variabele zijn uitbijters die waarnemingen die buiten 1,5 * IQR liggen, waarbij IQR, de 'Inter Quartile Range' het verschil is tussen de 75ste en 25ste kwartielen.

Figuur 11 toont het aantal bedrijven per categorie, per type, waarvoor er lozingsgegevens beschikbaar zijn voor één of meerdere parameters via het Geoloket.

Figuur 11: Aantal bedrijven per categorie, per type, waarvoor er lozingsgegevens beschikbaar zijn via VMM

Voor de grafische voorstelling van de lozingsgegevens werd geopteerd voor zogenaamde “violin plots”. Violin plots laten toe de verdeling van de numerieke variabele voor een of meerdere groepen te visualiseren. Een violin plot komt heel dicht bij een boxplot, maar maakt een beter begrip van de dichtheid mogelijk.

Op de violin plots zijn a.d.h.v. gekleurde symbolen en (horizontale) rechten een aantal interessante waarden opgenomen, zijnde:

• De gemiddelde waarde;
• De mediaan waarde;
• De 90^e percentiel waarde.
• De basismilieukwaliteitsnorm voor oppervlaktewater/indelingscriterium GS uit bijlage 2.3.1 van VLAREM II;
• De rapportagegrens van de referentiemeetmethode uit bijlage 4.2.5.2 van VLAREM II;

Figuur 12: Voorbeeld van Violin plot voor BZV

De tabellen bevatten, naast de resultaten van de vergelijking, informatie over:

• Het aantal bedrijven waarvoor lozingsgegevens beschikbaar zijn;
• Het aantal waarnemingen;
• De gemiddelde waarde;
• De mediaan waarde;
• De minimumwaarde;
• De maximumwaarde;
• Een aantal percentiel waarden;
• Aantal waarnemingen > basismilieukwaliteitsnorm voor oppervlaktewater of indelingscriterium GS uit bijlage 2.3.1 van VLAREM II (%).

Tabel 12: Voorbeeld van tabel voor BZV (zonder uitschieters)

Voor meer details over de vergelijking van de lozingsgegevens van reinigingsbedrijven en de lozingsgegevens van verwerkers van externe bedrijfsafvalwaters & vloeibare/slibachtige bedrijfsafvalstromen, en de bepaling van BBT-GEN, wordt verwezen naar Hoofdstuk 5.

Surfactanten (detergenten)

Voor de lozing van surfactanten (detergenten, of ook oppervlakte actieve stoffen (OAS) genoemd) werden lozingsgegevens van 13 Vlaamse bedrijven actief in de sector voor het inwendig reinigen van recipiënten aangeleverd door VMM voor de periode 2020-2021 (Lut Hoebeke, persoonlijke communicatie, december 2021). Deze meetgegevens werden geanalyseerd en de bevindingen kunnen dienen als leidraad voor opname in de bijzondere vergunningsvoorwaarden:

• Voor de anionische surfactanten werden 62 meetgegevens aangeleverd: de metingen lagen tussen een minimum van < 0,1 mg/l en een maximum van 8,1 mg/l. 60% van de waarden lagen onder de rapportagegrens van 0,1 mg/l.

• Voor de kationische en niet-ionogene surfactanten werden respectievelijk 1012 en 1774 metingen gerapporteerd, waarbij het merendeel (ca. 95%) van de metingen onder de waarden 1 μg/l en 2 μg/l vielen.

De meetmethoden zijn terug te vinden in het compendium voor de monsterneming, meting en analyse van water (WAC):

• Specifieke bepaling van niet-ionogene surfactanten in water met LC-am-MS in de WAC/IV/A/021

• Specifieke bepaling van kationische surfactanten in water met LC-MS in de WAC/IV/A/022

• Bepaling van de methyleenblauw actieve substanties (MBAS) index met behulp van doorstroomanalyse (anionische surfactanten) in de WAC/III/D/040

Ecotoxiciteit

Naast de klassieke chemische karakterisering van afvalwaters, zijn ook de ecotoxische eigenschappen van belang.

Tabel 13toont de resultaten van ecotoxiciteitsevaluaties bij een aantal Vlaamse bedrijven actief in de sector voor het inwendig reinigen van recipiënten en/of de verwerking van externe bedrijfsafvalwaters en/of vloeibare/slibachtige bedrijfsafvalstromen in 2017.

De bemonstering bij de bedrijven gebeurde door de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM). Er werden schepmonsters genomen ter hoogte van het lozingspunt. De ecotoxicologische karakterisatie van de monsters gebeurde door VITO.

Bij de ecotoxicologische karakterisatie werd geopteerd voor het gebruik van limiettesten met de klassieke batterij van organismen (alg, watervlo, vis embryo, bacterie). De limiettesten zijn vereenvoudigde procedures op basis van één enkele verdunning, daar waar de standaardtesten een verdunningsreeks gebruiken. Deze limiettesten zijn opgenomen in de aangepaste WAC-procedures (zie https://emis.vito.be/nl/erkende-laboratoria/water-gop/compendium-wac):

·         De algen test wordt beschreven in de WAC/V/B/003

·         De watervlo test wordt beschreven in de WAC/V/B/001

·         De zebravis embryo test wordt beschreven in WAC/V/B/002;

·         De Microtox® test wordt beschreven in WAC/V/B/004.

De resultaten van de testen worden beoordeeld ten opzichte van een vooropgesteld toetsingscriterium van maximaal 50% effect in het onverdunde staal. Voor een uitvoerige beschrijving van het beoordelingskader gehanteerd door het Departement Omgeving, afdeling Gebiedsontwikkeling, Omgevingsplanning en -projecten (GOP) en VMM wordt verwezen naar § 2.3.1.

Uit de resultaten van de verschillende testen die werden uitgevoerd bij de verschillende bedrijven blijkt dat, in het algemeen, (acute) toxiciteit vaak voorkomt, maar dat de aard ervan sterk verschillend is qua type test, en dus qua type organisme.

Het toxiciteitsprobleem lijkt meer uitgesproken bij bedrijven die externe bedrijfsafvalwaters en vloeibare/slibachtige bedrijfsafvalwaters verwerken gecombineerd met de inwendige reiniging van recipiënten, waarmee niet gesteld wordt dat er zich bij de bedrijven die uitsluitend recipiënten inwendig reinigen geen toxiciteitsprobleem stelt.

Voor het bedrijf dat uitsluitend bulkproducten en/of voedingsstoffen reinigt kon er geen overschrijding van de grenswaarde 50% effect vastgesteld.

Er kan geen uitspraak gedaan worden over evoluties in de tijd binnen éénzelfde bedrijf.

Verder zijn de beschikbare resultaten te beperkt en te gevarieerd om conclusies te formuleren op sectorniveau.

Tabel 13: Resultaten van toxiciteitsevaluaties (in % effect) bij Vlaamse bedrijven actief in de sector voor het inwendig reinigen van recipiënten en/of de verwerking van externe bedrijfsafvalwaters en/of vloeibare/slibachtige bedrijfsafvalstromen, resultaten > 50% in rood aangeduid

Bron: VMM, 2017