Sortering van bouw- en sloopafval en de recyclage van puin

In de voorliggende studie worden de BBT voor de Vlaamse sector voor de sortering van bouw- en sloopafval en de recyclage van puin in kaart gebracht. Het gaat om een herziening in de reeks van BBT-studies die het BBT-kenniscentrum van VITO opmaakt en publiceert via de EMIS-website.

Activiteiten die binnen de scope van deze studie vallen zijn:

• het (pre-)acceptatiebeleid van de inzamelaar, afvalstoffenhandelaar of -makelaar (IHM), de sorteerder of de verwerker.
• op- en overslag van bouw- en sloopafval met enige vorm van sortering (hetzij handmatig, hetzij mechanisch).
• de verwerkings- en scheidingsprocessen voor het sorteren van materialen uit bouw- en sloopafval, voorafgaand aan de verdere verwerking en recyclage. Deze materialen zijn niet-gevaarlijke afvalstoffen zoals puin, hout, metalen (ferro en non-ferro), gips, cellenbeton en harde plastics.
• het breken van puin in vaste of mobiele breekinstallaties, alsook (vooraf)zeving/zuiveren en verder sorteren ervan, incl. opgebroken wegverharding of uitgegraven gerecycleerde granulaten (bijvoorbeeld uit wegkoffers).
• sorteer- en brekerzeefzand.

Met uitzondering van mobiele puinbreek- en zeefinstallaties die tijdelijk worden ingezet op bouw- en sloopwerven, maken werfactiviteiten geen onderdeel uit van deze BBT-studie. Echter de wijze van inzameling op de werven kan een grote impact hebben op de wijze waarop en de mate waarin verschillende fracties bouw- en sloopafval gerecycleerd kunnen worden, met het oog op een optimale sluiting van de materialenkringloop. Om deze reden worden werfactiviteiten, met name bronsortering in het kader van ketenaspecten, wel aangehaald waar relevant. Immers, een selectieve sloop en gescheiden inzameling aan de bron of op de werf waar mogelijk is hét startpunt voor een goede sortering van bouw- en sloopafval en recyclage van puin bij sorteerders en brekers.

De studie handelt ook niet over:

• op- en overslagactiviteiten zonder sortering;
• de verdere verwerking en recyclage van uitgesorteerde materialen;
• energetische valorisatie of thermische verwerking van uitgesorteerde materialen (zoals teerhoudend asfalt);
• het hergebruik van materialen (bv. recyclaten) die bij bouw- en sloopactiviteiten vrijkomen;
• het breken van natuursteen afkomstig van steengroeven;
• de verwerking van (uitgesorteerde) niet-steenachtige materiaalstromen zoals gips, cellenbeton, vlakglas, glaswol, rotswol, isolatie, (harde) plastic, hout, metaal, …;
• de verdere verwerking van de restfractie van het sorteren van bouw- en sloopafval, die in deze studie wordt benoemd als sorteer(zeef)residu.

De milieuvriendelijke technieken werden in kaart gebracht op basis van de beschikbare informatie o.a. in de literatuur, via overleg met experten en via bedrijfsbezoeken. De BBT-selectie in deze studie gebeurde in nauw overleg met de vertegenwoordigers van de sector en specialisten uit de administraties.

In deze studie zijn vooreerst organisatorische en operationele maatregelen voor de verbetering van de sortering van bouw- en sloopafval en de recyclage van puin als BBT weerhouden. Deze zijn van toepassing op alle installaties die binnen de scope van deze studie vallen. Met name gaat het over de opmaak van een werkplan/inventaris, de inzet van gekwalificeerd personeel, het toepassen van een pre-acceptatiebeleid, een acceptatiebeleid en een beheerplan, het werken met een algemeen kwaliteitsborgingssysteem voor de sortering, en het gescheiden houden van afvalstromen en recyclaten.

Verder zijn er technieken geselecteerd ter verbetering van de sortering van bouw- en sloopafval specifiek voor sorteerders, al dan niet mits bepaalde randvoorwaarden. Deze technieken hebben betrekking op de verschillende processtappen bij sortering, bv. voorsorteren, verkleinen met het oog op een betere (geautomatiseerde) sortering, zeven, ziften, verwijderen van specifieke stromen en nasorteren, en reinigen van sorteerzeefzand dat niet voldoet aan het VLAREMA en niet gecertificeerd is (bv. via een externe vergunde fysico-chemische reiniger of door te reinigen m.b.v. een gelijkwaardige vergunde techniek, al dan niet on-site).

Daarnaast zijn er technieken als BBT weerhouden specifiek voor de puinbrekers, mits eventuele randvoorwaarden en met het oog op de verbetering van recyclage van puin, stofbeheersing (in open lucht, in gesloten hallen en bij overslagactiviteiten), beperken van watergebruik, beperking van verbrandingsgassen, beperken van geluid/trillingen en verhogen van energie-efficiëntie.

Gebaseerd op de BBT-selectie worden er in deze studie ook aanbevelingen geformuleerd voor VLAREM, VLAREMA en EHR alsook voor verder onderzoek en technologische ontwikkeling.

Tot slot werden de innovaties in deze sector onderzocht, met name een aangepast breekproces voor betonpuin.