Voorzien van een dodemansknop op de relevante locaties

Beschrijving

Een dodemansknop is een schakelaar die wordt toegepast bij machines en toestellen waar de aanwezigheid en aandacht van de bediener essentieel is voor de veiligheid. De knop zorgt ervoor dat de machine automatisch uitgeschakeld wordt en tot stilstand komt als de machinist onwel wordt of van de machine valt. Bij een juiste technische uitvoering van de dodemansknop wordt een fouttolerant systeem gerealiseerd dat afschakelt als de (menselijke) besturing uitvalt.” (Newman, 2016; M-Tech, 2017)

Aan of in de verdeelzuil (dispenser) en op de leverende LNG-tankwagen moet een knop of handgreep zijn aangebracht die zo moet zijn ingericht dat aflevering van LNG alléén kan plaatsvinden door het periodiek met de hand indrukken van deze knop.

Sommige stations zijn uitgerust met een dodemansknop die continu moet worden ingeduwd tijdens het tanken. Deze verplichting is opgenomen in de eerste versie van PGS 33-1. Dit blijkt echter ongemakkelijk voor de bestuurder die het overslagproces initieerde. Het niet meer indrukken van de knop stopt automatisch de brandstoftoevoer van het overslagproces.

Een andere variant van een dodemansknop vereist dat de knop maar om de 30 seconden (in deze studie de “drukfrequentietijd” genoemd) moet worden ingedrukt om het tankproces door te laten lopen. Uit veiligheidsrapporten bij Vlaamse LNG-tankstations bleek dit laatste systeem voldoende om een veilige werking te garanderen. Tegelijkertijd verhoogt dit de gebruiksvriendelijkheid van het tanken.

ISO 16924 verruimt deze periode van niet-verplicht drukken tot 60 seconden en stelt dat de verdeelzuil wordt uitgerust met een knop of handgreep (of soortgelijke handbediende element). De brandstoftoevoer zal pas beginnen en zich voortzetten wanneer de knop of het handvat met de hand wordt bediend (continu of met tussenpozen in korte intervallen van maximaal 60 seconden).

Het begeleidingscomité van deze studie stelde dat o.b.v. de inzichten in verschillende richtlijnen en praktijkervaringen de volgende drukfrequentietijd voldoende veiligheidsgaranties bieden:

  • 1 minuut bij verdeelprocessen (tanken/bunkeren-)
  • 3 minuten bij vulprocessen

Het begeleidingscomité geeft aan dat er bij kortere drukfrequentietijden er een verhoogd risico op ontwijkgedrag van operatoren kan ontstaan (zijnde het blokkeren van de knop d.m.v. bv. een tape of elastiek), omdat een tankbeurt 10 minuten of langer kan duren.

Het is toegelaten om de dodemansknop zodanig uit voeren dat loslaten gedurende maximaal 2 s mogelijk is om bijvoorbeeld van hand te kunnen wisselen.

Uit operationele ervaring bij Shell blijkt dat de trailer-chauffeur vele handelingen moet verrichten bij opstarten van de pomp vooraleer een losproces te kunnen starten. Hierdoor is 30 seconden als drukfrequentieperiode bijna niet haalbaar en kan dit leiden tot onnodige activatie van het noodstopsysteem, wat vervolgens dan weer tot ingesloten hoeveelheden LNG en dus venting kan leiden. Drie minuten wordt als acceptabel gesteld, mede ook om onnodige ESD-activatie te voorkomen.

 

Toepasbaarheid

Het voorzien en verplicht gebruiken van een dodemansknop is toepasbaar op installaties die betrokken zijn bij een overslagproces van LNG. Dit kan zowel vulprocessen van LNG-opslagtanks als tank- of bunkerprocessen met LNG omvatten.

 

Voordeel voor milieu/veiligheidsniveau

Een dodemansknop peilt naar de waakzaamheid van de operator die op het overslagproces toeziet. Indien de dodemansknop niet tijdig wordt ingedrukt, percipieert het veiligheidssysteem dit als een te lage waakzaamheid om een veilig overslagproces te kunnen handhaven en zal het proces automatisch worden stopgezet.

 

Financiële aspecten

Een aparte prijs voor deze maatregel kon niet worden teruggevonden, maar blijkt verwaarloosbaar klein in verhouding tot het ganse systeem van veiligheidsmaatregelen in een LNG-overslaginstallatie.

Toon enkel technieken...
Aspecten
...op...
Beste beschikbare techniek
Milieuvriendelijke techniekTechnische aspectenMilieuaspectenBBT
BewezenAlgemeen toepasbaarInterne veiligheidKwaliteitGlobaal - technischLuchtEnergie - elektriciteitsverbruikGeluid en trillingenOverigeGlobaal - milieuExterne veiligheidEconomisch
Voorzien van een dodemansknopJa
  • Legende
  • 0
    Geen/verwaarloosbaar effect
  • -/--
    Negatief of zeer negatief effect
  • -
    Negatief effect
  • +/--
    Positief of zeer negatief effect
  • +/-
    Soms een positief effect, soms een negatief effect
  • +/0
    Positief of geen/verwaarloosbaar effect
  • +
    Positief effect